Nên dành 5% ghế Quốc hội cho ứng viên độc lập

01/03/2020

Ngô Ngọc Trai

1-3-2020

Đang có đề xuất tổ chức Quốc hội dành 5% ghế cho các chuyên gia, nhà khoa học và nhà quản lý đã đến tuổi hưu nhưng vẫn còn đủ khả năng công tác làm Đại biểu QH.

Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Chu, một người hay phản biện chính sách lo rằng, đó rồi sẽ lại là những gương mặt cũ mèm ở các bộ ban ngành đoàn thể lâu nay mà thôi. Tôi có ý kiến như sau.

Đại biểu Quốc hội là người đại diện cho ý chí nguyện vọng của dân chúng, đại diện cho các nhóm cử tri, các ngành nghề, thành phần trong xã hội, đó là những nhóm người có chung lợi ích và khác với những nhóm khác.

Ví như đại biểu đại diện cho công nhân, đó có thể là những lãnh đạo công đoàn có uy tín, có đại biểu đại diện cho nông dân là người đã đạt thành tựu về trồng cấy chăn nuôi được nhiều người biết đến, hoặc có đại biểu đại diện cho nhóm ngành bất động sản, đại biểu khác đại diện cho nhóm ngành vật tư y tế, hoặc có đại biểu đơn thuần đại diện quyền lợi cho người dân bình thường mà đối với từng chính sách họ có thể tùy nghi ủng hộ hay phản đối.

Trong đời sống luôn có những vấn đề cần giải quyết đối với các nhóm dân chúng, hoặc đang bình thường thì cần cải thiện cho tốt hơn, trong khi chúng ta biết rằng nguồn lực quốc gia là có giới hạn, không phải vô tận, ngân sách luôn hạn hẹp so với nhu cầu, cho nên các đại biểu đại diện cho các nhóm quyền lợi sẽ phải đấu tranh với nhau để giành lợi ích cho nhóm mà mình đại diện.

Bằng cách lên tiếng cho vấn đề cần giải quyết, đưa ra các dự án luật, liên tục rêu rao cho vấn đề để nhận được sự quan tâm của xã hội và thấy được tính quan trọng.

Chung cuộc Quốc hội sẽ biểu quyết theo đa số cho những vấn đề được đánh giá là quan trọng và cấp thiết hơn, trong quá trình đó các đại biểu và đằng sau đó là các nhóm lợi ích, các đảng phái phe nhóm chính trị sẽ phải thỏa hiệp với nhau.

Như thế Đại biểu quốc hội phải là một người đấu tranh cho quyền lợi, và thường trước khi được bầu họ thường là những nhà hoạt động vì lợi ích cộng đồng, bản chất cũng là những người đấu tranh cho quyền lợi.

Như thế, các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý có thích hợp làm Đại biểu QH không, họ có thể làm tốt vai trò đấu tranh cho quyền lợi không, và khi họ đã quá tuổi hưu?

Vẫn biết rằng tổ chức quyền lực ở ta khác các nước cho nên vai trò bản chất của ĐBQH cũng khác, nhưng sự khác không nhiều và nó ít hơn những điểm giống nhau về chức năng vai trò của đại biểu với nghị sĩ các nước.

Quốc hội VN hiện nay không thiếu về nguồn lực phản biện, không thiếu về nhân sự phản biện, không thiếu về tri thức phản biện, không thiếu về công tác tổ chức phản biện, những cái đó có ở các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý. Cái mà ta thiếu là mức độ tận tâm quyết liệt với các lợi ích mà Đại biểu vốn được cho là đại diện.

Chỉ có sự tận tâm quyết liệt với lợi ích, mà mọi ngành nghề lĩnh vực đều có những đại biểu như vậy, thì mới mong nâng được chất lượng hiệu quả của sinh hoạt nghị trường.

Vì lý do đó tôi cho rằng nên dành con số 5% đó cho các ứng viên đại biểu độc lập, những người không được cơ cấu mà bằng sự tự tin vào năng lực uy tín của mình nên đã tự đứng ra ứng cử.

Làm việc này QH sẽ có được nguồn năng lực chất lượng ngoài xã hội, gia tăng gia vị đậm đà cho sinh hoạt nghị trường. Nhưng để làm được cũng đòi hỏi khả năng tầm vóc, bản lĩnh nhân cách lớn mới có thể làm được.