Tình huynh đệ bao nhiêu thì phù hợp?

10/01/2023

FAZ

Tác giả: Tjerk Brühwiller, từ Brazil

Vũ Ngọc Chi chuyển Ngữ

7-1-2023

Nhờ Lula da Silva, người ta có thể xuất hiện một lần nữa bên cạnh tổng thống Brazil. Nhưng châu Âu không thể trông đợi ở Brazil trong mọi vấn đề.

Phe Tả ăn mừng. Luiz Inácio Lula da Silva trở lại nắm quyền, trở thành tổng thống lần thứ ba của Brazil. Rất đông người đến Brazil dịp lễ nhậm chức vào ngày đầu năm mới. Hơn năm mươi phái đoàn từ nước ngoài đã đến để chúc mừng ông. Tổng thống Liên bang Đức Frank-Walter Steinmeier là một trong những người đứng đầu một nước có mặt. Ông ta cảm thấy thoải mái ở Brazil, khi gặp lại người bạn cũ để trò chuyện riêng, rất vui vì “sự trở lại của Brazil trên sân khấu thế giới” và thể hiện mình qua một cái ôm huynh đệ với Lula.

Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva (trái) và Tổng thống Đức Frank-Walter Steinmeier. Nguồn: FAZ

Đó là cách bạn nên làm điều đó ở Brazil. Dù sao niềm vui về việc thay đổi chính phủ là điều dễ hiểu, cũng bởi vì chính phủ mới rõ ràng có nhiều điểm tương đồng hơn với Đức trong chủ đề quan trọng là việc bảo vệ khí hậu. Bộ Hợp tác Kinh tế và Phát triển Đức thậm chí còn cung cấp 35 triệu euro để bảo vệ rừng nhiệt đới.

Hầu như không có một người Đức nào muốn đến gặp Bolsonaro

Có rất nhiều việc cần làm nhưng đã bỏ lỡ trong mối quan hệ với nền kinh tế lớn nhất của châu Mỹ Latin. Trong bốn năm qua, hầu như không có một chính trị gia Đức nào đặt chân đến nước này. Việc tiếp cận với người tiền nhiệm của Lula da Silva, cựu tổng thống Jair Bolsonaro có thể làm giảm uy tín của mình. Bolsonaro làm cho Brazil bị cô lập, không chỉ trong vấn đề khí hậu đã trở nên rất quan trọng đối với người châu Âu. Năm ngoái, ông ta cũng làm nhiều người ngán ngẩm khi đến thăm tổng thống Nga Vladimir Putin vài ngày trước cuộc tấn công vào Ukraine. Không giống như tổng thống Pháp Emmanuel Macron và thủ tướng Olaf Scholz, những người Putin giữ một khoảng cách xa, tổng thống Brazil được phép ngồi chung một bàn nhỏ [với Putin].

Bolsonaro gây ra rất nhiều lý do để bị chỉ trích. Tuy nhiên, có thể đặt câu hỏi, liệu mọi người có nên tiếp đón Lula da Silva một cách nhiệt tình mà không phê phán như Steinmeier đã làm ở Brazil hay không. Bởi vì có những chủ đề quan trọng khác ngoài biến đổi khí hậu. Ví dụ về Ukraine: Châu Âu không nên có bất kỳ hy vọng nào để tìm một đồng minh trong chính phủ Brazil mới cho sự hỗ trợ Ukraine trong cuộc chiến này. Chính sách đối ngoại của Brazil luôn trung lập. Dưới nhiệm kỳ của Lula, nó có thể trở nên trung lập hơn điều mà châu Âu mong đợi.

Vào tháng Năm, ông đã nói rõ những gì ông nghĩ về cuộc chiến đó trong một cuộc phỏng vấn với tạp chí “Time” của Mỹ: “Anh chàng này cũng có lỗi trong cuộc chiến như Putin”, Lula da Silva nói về Tổng thống Ukraine Wolodymyr Zelensky. Nếu anh ta không muốn chiến tranh, anh ta sẽ cố gắng đàm phán. Điều đó nghe có vẻ giống như lời nói của Steinmeier chỉ trích “những hành động và lời nói khiêu khích chiến tranh (Säbelrasseln und Kriegsgeheul )” của NATO đối với Nga (1), khi ông còn là bộ trưởng ngoại giao.

Cánh Tả Mỹ Latin có ác cảm với Hoa Kỳ

Lula da Silva sẽ không nói gì chống lại Putin. Thái độ này phản ánh chủ nghĩa chống người Mỹ nằm trong tim của cánh Tả Mỹ Latin, ngay cả phần lớn Đảng Công nhân của Lula da Silva. Họ là một trong những người chúc mừng đầu tiên sau khi nhà độc tài Nicaragua Daniel Ortega bắt giữ khoảng ba mươi nhà lãnh đạo phe đối lập vào năm ngoái và sau đó được bầu lại. Nhà độc tài Venezuela Nicolás Maduro cũng là một trong những người được Lula da Silva xem như là bạn. Maduro thậm chí còn được mời đến dự lễ nhậm chức, nhưng không đến. Lula da Silva sẽ ôm ông ta chân tình như Steinmeier.

Là bạn của Lula, rõ ràng Steinmeier đã không nói về những tình bạn khó xử khác này. Nhưng đúng ra là bạn bè thì nên thảo luận về các chủ đề nhạy cảm. Một trong những chủ đề này là tham nhũng. Vào ngày đầu năm mới ở Brazil, nó không được nhắc đến trong buổi lễ nhậm chức dù chỉ một lời. Có lẽ là muốn giữ kẽ với phía chủ nhà. Những thành công của Lula trong triều đại của ông từ năm 2003 đến 2011 không thể không được công nhận. Nhưng không thể phủ nhận vụ bê bối tham nhũng khổng lồ trong thời gian ông ta nắm quyền. Không có bằng chứng rõ ràng chống lại Lula da Silva. Quá trình đưa ông ta vào tù là không minh bạch và sau đó bị hủy bỏ. Nhưng vụ bê bối không phải là một hư cấu. Nó xảy ra trước mắt Lula.

Lula đã bảo tồn được hình ảnh tốt đẹp của mình, đặc biệt là ở châu Âu. Trong đó, ông ta vẫn là nạn nhân, người dành được công lý qua việc tái thắng cử. Ở Brazil nói riêng, người ta có thể thấy vấn đề nghiêm trọng hơn. Không phải ngẫu nhiên mà gần một nửa số cử tri đã chọn Bolsonaro. Bạn không nên quên họ, cũng như người Ukraine, Nicaraguans và Venezolans,  trước khi rơi vào tình trạng hứng khởi một cách mù quáng trước sự trở lại của Lula.

Tjerk Brühwiller: Đặc phái viên về châu Mỹ Latinh với trụ sở ở São Paulo.

(1) Vào đầu tháng 6 năm 2016, NATO tập trận gần biên giới Nga. Điều này đã bị Steinmeier (lúc đó là bộ trưởng Ngoại giao Đức) chỉ trích. Ông kêu gọi thêm nhiều đối thoại và hợp tác với Nga. Xem thêm: “Säbelrasseln und Kriegsgeheul”