Các dự báo về nước Nga hậu Putin

 

Các dự báo về nước Nga hậu Putin

Serhii HROMENKO

Kim Văn Chinh biên dịch

Dưới đây là phân tích dự báo của sử gia Ukraina Serhii HROMENKO, Phó tiến sỹ khoa học lịch sử, chuyên gia của Viện Tương lai Ukraine. 

Bài đăng trên báo Gazeta.ua. (lấy link từ fbk Ca Sau Chua) 

NỘI CHIẾN Ở NGA HẬU PUTIN LÀ KHÔNG THỂ TRÁNH

(17-12-2022)

Sự biến đổi của cuộc chiến tranh đế quốc thành một cuộc nội chiến là điều mà đồng chí Vladimir Ulyanov [Le Nin] đã dự đoán và thúc đẩy vào tháng 9 -10 năm 1914. Trong ba mùa thu, lời nói của ông đã trở thành hiện thực. Với sự yếu kém của nước Nga hiện đại so với Đế quốc Nga khi đó và tốc độ chung của nhịp sống, có lý khi cho rằng cuộc chiến Nga-Ukraine hiện tại sẽ kết thúc sớm hơn nhiều trong một cuộc nội chiến ở Nga.

Internet tràn ngập hình ảnh về sự tan rã của nước Nga trong tương lai thành nhiều hoặc hàng chục phần. Các tác giả, chủ yếu là người trong nước, hài lòng với sự phân mảnh của không gian hậu Nga, cuộc chiến tiềm ẩn của tất cả chống lại tất cả và sự suy yếu của mỗi người tham gia quá trình này. Điều này là rõ ràng - những người kế vị nhỏ bé, yếu ớt của Liên bang Nga sẽ không gây ra mối đe dọa cho Ukraine.

Về vấn đề này, tôi có hai tin:

Tin xấu là rất có thể sẽ không có sự sụp đổ hoàn toàn và biến "lục địa" duy nhất của Nga thành một "quần đảo" lố nhố, và tỉnh Ryazan sẽ không gây chiến với tỉnh Oryol. Vì sao lại thế là chủ đề của một cuộc trò chuyện riêng biệt. Tuy nhiên, cũng có một tin tốt - cho dù cuộc chiến Nga-Ukraine hiện tại kết thúc như thế nào và cho dù Nga có được cấu hình nào, một cuộc nội chiến đang chờ đợi nó trong tương lai, điều đó có nghĩa là các mối đe dọa đối với Ukraine sẽ giảm đi. Bởi vì nếu sự tan rã hoàn toàn của Nga phụ thuộc phần lớn vào tác động của các yếu tố bên ngoài, thì chính nó đang chuẩn bị một cuộc nội chiến ngay bây giờ.

Một trong những đặc điểm quan trọng nhất của nhà nước (và có lẽ là đảm bảo quan trọng nhất cho hoạt động ổn định của nó) là độc quyền về bạo lực - bên ngoài và bên trong. Rõ ràng là có thể và nên có một số công cụ để thực hiện sự độc quyền này, và sự cạnh tranh sẽ nảy sinh giữa chúng một cách tự nhiên. Xung đột giữa quân đội và các [cơ quan] đặc vụ là một tác phẩm kinh điển của thể loại này ngay cả trong các chế độ toàn trị của Đệ tam Đế chế [Đức] và Liên Xô. Ít được biết đến hơn, nhưng thường không kém phần sâu sắc, là những mâu thuẫn giữa tình báo quân sự và phản gián dân sự. 

Chà, không có bộ phim hành động nào của Hollywood hoàn hảo mà lại thiếu lời tố giác của các sỹ quan cảnh sát [địa phương] trung thực chống lại các nhân viên liên bang xấu xa. Tuy nhiên, bất chấp điều này, tất cả các cơ quan được đề cập vẫn là các tổ chức nhà nước và chính cơ quan nhà nước cao nhất đặt ra các quy tắc hoạt động của họ.

Nhưng không phải lúc nào cũng như vậy. Trong thời đại của các quốc gia yếu kém - vào buổi bình minh của nền văn minh hoặc trong thời Trung cổ - các chính quyền trung ương đã chuyển giao một số chức năng quyền lực nhất định cho các cá nhân. Do đó, tài sản của ông trùm đôi khi biến thành trụ sở tổng động viên hoặc trung tâm tư pháp (ngoài kho bạc địa phương). Và những người ở đó đã chiến đấu hoặc bị xét xử không phải nhân danh nhà nước hay người cai trị tối cao, mà nhân danh một ông trùm cụ thể. Vào những thời điểm nhất định, ở một số khu vực nhất định, quân đội lính đánh thuê tư nhân đã trở thành cách phổ biến nhất để tổ chức lực lượng vũ trang. Ngay cả trong thế kỷ 20 và 21, trong các cuộc chiến tranh lớn, một phần chủ quyền quốc gia của bên yếu hơn đã được chuyển vào tay các chỉ huy của các đơn vị đảng phái.

Điều này hoàn toàn tự nhiên - với một số ít bộ máy quan liêu ít học ở thủ đô và phương tiện liên lạc tệ hại, việc chuyển giao một phần quyền lực cho từng nhà lãnh đạo đôi khi là giải pháp tốt nhất cho việc quản lý nhà nước. Chỉ trong chốc lát, tình trạng này không chỉ trở thành lực cản đối với sự phát triển xã hội, mà trở thành mối đe dọa thực sự đối với toàn bộ chế độ chính trị. Do đó, sự xuất hiện của hầu hết mọi cường quốc hiện đại đều đi kèm với một cuộc đấu tranh lâu dài và thường đẫm máu của các chính quyền trung ương chống lại giới quý tộc độc đoán, các thành phố tự trị và các cộng đồng nông thôn vô chính phủ. Và một trong những hậu quả quan trọng nhất của cuộc đấu tranh này chính xác là sự độc quyền hóa quyền bạo lực.

Liên bang Nga hiện đại là người thừa kế của một số quốc gia nơi độc quyền về quyền bạo lực bị vặn vẹo đến mức tối đa

Liên bang Nga hiện đại là người thừa kế của một số quốc gia nơi mà sự độc quyền như thế đã bị vặn vẹo đến mức tối đa. Nhưng cũng có những giai đoạn trong lịch sử của nó khi chiến tranh và triều đình nằm trong tay của hàng chục, thậm chí hàng trăm trung tâm quyền lực nhỏ. Điều này thường xảy ra trong thời kỳ hỗn loạn và nội chiến, nhưng điều đặc biệt về tình hình hiện tại là sự hình thành một tình huống tương tự ngay bây giờ, khi Kremlin tưởng như đang mạnh hơn bao giờ hết. Và vâng, chúng ta đang nói về công ty quân sự tư nhân khét tiếng "Wagner".

Chính thức, PMC không được hợp pháp hóa ở Nga và lính đánh thuê thường bị trừng phạt bởi bộ luật hình sự, nhưng [đó là] điều Vladimir Putin sẽ không làm cho "đầu bếp" Evgeni Prigozhin của mình! Sự sụp đổ của quân đội hợp đồng chính quy của Nga trong cuộc chiến với Ukraine vào cuối mùa hè đã trở nên rõ ràng ngay cả đối với Moskva. Để tìm cách cứu lấy quyền lực của mình (và thậm chí cả tính mạng), chủ nhân điện Kremlin đã dùng đến cách không được ưa chuộng nhất trong mọi cách - tổng động viên. Tuy nhiên, trong điều kiện hiện tại, đám đông binh lính bất tài và thiếu động lực sẽ bất lực trong việc thay đổi hoàn toàn tình hình ở mặt trận. Do đó, để giải quyết các nhiệm vụ chính trị và quân sự quan trọng nhất ở Ukraine, những người lính đánh thuê "Wagner" đã tham gia (không chỉ họ, mà còn nhiều hơn nữa ở bên dưới).

Trước thềm cuộc xâm lược toàn diện, số lượng "Wagner" không vượt quá 6000 người - đủ theo chuẩn mực của người châu Phi, nhưng chẳng là gì trong thực tế Ukraine. Trong chiến tranh, có thể thu hút thêm 2000 tình nguyện quân - trên thực tế, cũng là một khoản nhỏ, mặc dù chính những người lính đánh thuê này đã được giao nhiệm vụ phá hủy cơ sở Ukraine, và trên tay họ là máu của dân các thành phố của tỉnh Kyiv. Tuy nhiên, những mất mát lớn nhất rơi vào họ. Và vào mùa hè, thời điểm quan trọng nhất đã đến với PMK - Putin thực sự đã nhượng lại một phần chủ quyền nhà nước cho Prigozhin, cho phép ông ta bỏ qua mọi luật lệ và chiêu mộ những tên tội phạm ngồi tù cho cuộc chiến.

Tính đến tháng 10, số lượng tù nhân Nga đã giảm 23 nghìn trong khi không có ân xá hay đại dịch nào. Không còn nghi ngờ gì nữa, tất cả họ đều tham chiến vì tiền và những lời hứa ân xá. Một số người chết đã được trao tặng “huân chương dũng cảm”. Ngoài ra, có những trường hợp được biết khi bị cáo đăng ký "Wagner" để đổi lấy một bản án giảm. Ba, hoặc thậm chí 40 nghìn chiến binh được trang bị tốt (đến cả không quân riêng) với nhiều kinh nghiệm xương máu và tính vô cảm là một lực lượng rất đáng gờm.

Sự độc lập hoàn toàn của Prigozhin đối với luật pháp Nga không chỉ được thể hiện ở việc thuê và thả những người bị kết án. Ông ta cũng thực hành xử bắn những kẻ đào ngũ, và vào ngày 13 tháng 10, ông ta đã ghi lại cảnh hành quyết "kẻ phản bội" bằng búa tạ và phát tán trên mạng. Và không có gì hết, Bộ Nội vụ, Ủy ban Điều tra hay FSB thậm chí không động đậy. Trong mọi vụ việc, thanh tra viên đều chỉ ra một tuyên bố mơ hồ như nhau.

Câu hỏi khi nào cả công ty này sẽ không tuân theo và bắt đầu khủng bố có tổ chức trên lãnh thổ Nga đã không còn là lý thuyết. Một tên cướp vặt, bị kết án vào năm 2016, đã ra mặt trận với tư cách là một "Wagner", nơi anh ta bỏ trốn vào ngày 24 tháng 11 cùng với một khẩu súng máy cầm tay. Và vào ngày 6 tháng 12 tại vùng Rostov, anh ta đã dùng nó bắn chết ba người. Ngày hôm sau anh ta bị bắt. Và đặc biệt là Prigozhin tuyên bố sẽ điều tra xem đó có thực sự là quân của mình hay không. Tôi tự hỏi Wagner và các điều tra viên quân sự sẽ tương tác như thế nào trong trường hợp này? Chức năng nhà nước này sẽ được thuê ngoài chăng? Nhiều vụ khác sẽ đến. Vào ngày 7 tháng 12, 20 lính Wagner đã trốn thoát cùng với vũ khí khỏi Yasynuvata tạm thời bị chiếm đóng ở tỉnh Donetsk, 3 người đã bị lính Nga tìm thấy và bắn chết. Và có bao nhiêu trường hợp như vậy chúng ta vẫn chưa biết đến?

Chà, những tin đồn dai dẳng về việc Wagner thành lập đảng chính trị của chính mình không phải tự nhiên mà có.

Quân đội riêng của Prigozhin là một thực tế hoàn hảo của hiện tại và tương lai của Nga

Nói tóm lại, trong mọi trường hợp, quân đội riêng của Prigozhin là một thực tế đã được chứng minh của hiện tại và tương lai của Nga. Và sau tất cả những vi phạm và tội ác trắng trợn, ông ta đơn giản là không thể giả vờ như không có chuyện gì xảy ra. Và chính phủ mới của Nga cũng sẽ không nhắm mắt làm ngơ trước sự tồn tại của Wagner - đơn giản là vì bản năng tự bảo tồn. Ngay hôm nay, Prigozhin đang có một cuộc xung đột công khai gay gắt (với những tuyên bố trước Ủy ban Điều tra về tội phản quốc cao độ) với Thống đốc St Petersburg, và ở hậu trường với các thống đốc tỉnh Belgorod và tỉnh Kursk. Và điều gì sẽ xảy ra vào ngày mai, khi Putin ngừng kiềm chế "đầu bếp" của mình? Và không chắc Prigozhin thiển cận đến mức không thấy trước một cuộc săn lùng cái đầu của mình trong tương lai.

Và người ta không nên nghĩ rằng lực lượng vũ trang hàng triệu người hay lực lượng dân quân sẽ giải quyết mọi việc - vấn đề không phải là số lượng nhân sự mà là ý chí chính trị của cấp trên. Sự sụp đổ của chính quyền trung ương luôn kéo theo sự sụp đổ của các cơ quan thực thi pháp luật trung ương, thay vào đó, các chỉ huy cấp trung và cấp thấp lên nắm quyền.

Vâng, Dzhokhar Dudayev là thiếu tướng và chỉ huy của một sư đoàn, và không ngồi trong sở chỉ huy. Phong trào Da trắng năm 1918 và "dân quân nhân dân" năm 1612 do quân đội lãnh đạo. Nói chung, hiện tượng "chỉ huy chiến trường" là đặc trưng của mọi thời đại và mọi dân tộc, và người Nga không nên bị lừa dối rằng họ không ở Somalia. Thế là một đội quân đánh thuê nhỏ nhưng đoàn kết và máu lửa sẽ luôn hiệu quả và nguy hiểm hơn một quân đoàn bao gồm những người làm hợp đồng hoặc thậm chí là lính nghĩa vụ và bị động viên. Toàn bộ câu hỏi là Prigozhin sẽ hành xử chính xác như thế nào sau Putin. Và thực tế là chính quyền trung ương mới sẽ phải chiến đấu với ông ta là điều không thể nghi ngờ.

Nhưng "Wagner" không phải là cái gai duy nhất trong cơ thể của nước Nga tương lai. Prigozhin chỉ là một bản sao của một nhà cai trị khu vực có chủ quyền khác của Nga. Ramzan Kadyrov từ lâu đã có quyền đối với quân đội, cảnh sát và các vụ giết người cấp cao của chính mình, cũng như quyền miễn trừ hoàn toàn ngoài lãnh thổ - lực lượng an ninh Chechnya bắt giữ những người không bị trừng phạt trên khắp nước Nga và người Nga chỉ được phép làm việc ở Chechnya trong những trường hợp cá biệt. Chỉ có một căn cứ liên bang ở Khankala [trên đất Chechnya] nằm ngoài tầm kiểm soát của ông ta. Và điều đặc trưng là tất cả những điều này là hậu quả của chiến tranh Chechnya lần thứ hai, cũng như sự trỗi dậy của Prigozhin là hậu quả của chúng ta. Vì vậy, không phải ngẫu nhiên mà cả hai phe "phong kiến" lại hòa hợp một cách hoàn hảo và chiếm lĩnh thị trường ngách của "diều hâu". Và gần đây, họ thậm chí còn đạt được sự từ chức của thượng tướng Alexander Lapin. Và vì Kadyrov khó có thể muốn chinh phục toàn bộ nước Nga và Prigozhin có thể đồng ý với chủ quyền trên thực tế của Chechnya, nên liên minh này sẽ không bị đe dọa trong tương lai. Và thực tế là có cả quân đội và chính trị gia đứng về phía liên minh này (tên của hai phe Sergeev - Surovikin và Kiriyenko được đề cập) khiến nó trở thành một bên chính thức của cuộc xung đột trong tương lai.

Kể từ mùa hè, các tiểu đoàn và đại đội "có tên" đã được thành lập ở một nửa khu vực của Nga. Vì họ được tuyển chọn từ những người đồng hương và chính quyền địa phương chịu trách nhiệm tài trợ, nên những cựu chiến binh sau này của những đội hình này có thể trở thành trụ cột của "đội cận vệ" của thống đốc hoặc những người anh em đồng hương. Như tôi đã viết, điều này không có nghĩa là quân đội của tỉnh Magadan sẽ tiến hành một chiến dịch chống lại tỉnh Omsk, bởi vì rất khó có khả năng sự tan rã của Nga sẽ diễn ra xuyên biên giới tỉnh. Ngược lại, sau sự sụp đổ của Putin, ít nhất hai ("diều hâu" muốn chiến tranh đến cùng và "bồ câu" muốn hòa bình ngay lập tức) hoặc một số ít lực lượng nữa sẽ xuất hiện để tranh giành quyền bính trên khắp đất nước. Và các công ty tư nhân và các đơn vị khu vực sẽ trở thành rơm bị ném vào cán cân của một cuộc xung đột lớn.

Chà, ở cấp độ thấp nhất, những người lính què cụt, cay cú, những người mà chính phủ mới chắc chắn sẽ nói rằng đã không gửi họ đến đó, sẽ bổ sung ồ ạt vào hàng ngũ các băng tội phạm. Hoặc, như đã xảy ra sau Afghanistan, chính họ sẽ tập hợp thành băng đảng và bắt đầu khủng bố nhân dân. Và những người chỉ huy chiến trường khéo léo hoặc những thống đốc đầy tham vọng sẽ bắt đầu thu hút họ vào hàng ngũ, bởi vì đơn giản là nhiều người sẽ không thể làm gì khác được. Nga đã trải qua tất cả những điều này nhiều lần sau sự sụp đổ của các đế chế - vào những năm 1610, 1917 và từ 1989 đến 1993. Nhưng sẽ có một khác biệt lớn với trường hợp cuối cùng. Lúc ấy, cuộc nội chiến kết thúc theo đúng nghĩa đen trong một tháng và chỉ ở Moskva, và sau đó cuộc đàn áp Chechnya bắt đầu, điều này cho phép củng cố phần còn lại của đất nước. Với sự giúp đỡ quảng đại của phương Tây, Nga đã cố gắng giữ vững. Lần này, độ sâu của sự sụp đổ sẽ không ít hơn, nhưng thái độ của phương Tây sẽ hoàn toàn khác. Bây giờ sẽ không có ai cứu Nga. Ngay khi Mỹ kiểm soát được vũ khí hạt nhân, người Nga và các vấn đề của họ bằng một cái phẩy tay sẽ bay biến.

Chính phủ mới của Nga sẽ không được bầu trong các cuộc bầu cử tự do và công khai. Nó được tôi luyện trong lò lửa của cuộc nội chiến. Và nhiều khả năng Nga sẽ mãi mãi mất miền Bắc Kavkaz và miền Nam Siberia, thậm chí cả miền Volga. Đây sẽ là cái giá phải trả cho cái chết của đế chế và một cuộc nội chiến nữa.

Và không ai ngoài những người Nga phải chịu trách nhiệm về điều đó.

(gazeta.ua)

Nguồn: FB Kim Van Chinh