Ukraine đang tiến hành cuộc chiến chống tham nhũng để mở cửa hướng sang phương Tây
Cù Tuấn, dịch
24-12-2022
KYIV, ngày 23 tháng 12 (Reuters) – Đối với người ngoài cuộc, có vẻ như hiện tại không phải là thời điểm để Ukraine tăng cường cuộc chiến chống tham nhũng, khi mà các tên lửa Nga đang trút xuống các thành phố và người dân phải chiến đấu để giành lấy mạng sống của mình.
Tuy nhiên, các cơ quan chống tham nhũng tại nước này đã phục hồi một cuộc điều tra kéo dài nhiều năm về một kế hoạch chính thức mà họ cho rằng đã dẫn đến việc khách hàng sử dụng điện bị lạm thu 1 tỷ đô la, cộng với một vụ án bị đình trệ vào năm 2020 về cáo buộc trộm cắp hơn 350 triệu đô la tài sản và tiền từ một công ty dầu mỏ do nhà nước Ukraine kiểm soát.
Họ cũng đã có các hành động mới, bao gồm cả việc bắt giữ vắng mặt một cựu giám đốc Ngân hàng Nhà nước Ukraine trong tháng này vì vai trò bị nghi ngờ của ông ta trong một vụ biển thủ 5 triệu đô la. Ông này đã phủ nhận hành vi sai trái.
Chuyên gia pháp lý Vadym Valko, người theo dõi công việc của các cơ quan chống tham nhũng ở Ukraine, cho biết: “Mỗi tuần, có một hoặc hai diễn biến lớn cộng với bảy hoặc tám diễn biến nhỏ hơn nhưng không kém phần quan trọng”. Ông Valko cho biết các cơ quan này tập trung tấn công các nhà tài phiệt và củng cố các thể chế dễ bị tổn thương của nhà nước Ukraine.
Hoạt động này phản ánh một cuộc chiến song song mà Kyiv đang tiến hành nhằm chống tham nhũng ở các cấp cao, theo các cuộc phỏng vấn của Reuters với nửa tá quan chức và quan chức chống tham nhũng Ukraine. Động lực chống tham nhũng được coi là đủ khẩn cấp để chính phủ dành nguồn lực thực hiện, ngay cả khi Ukraine đang phải chiến đấu chống Nga xâm lược.
Thật vậy, hầu như ngày nào các cơ quan chống tham nhũng cũng đánh dấu công việc của họ trong một loạt các tuyên bố và bài đăng trên mạng xã hội. Riêng trong tháng 11, các cơ quan này cho biết đã khởi tố điều tra 44 vụ án hình sự mới, ra 17 thông báo khởi tố người bị điều tra và gửi 6 cáo trạng ra tòa.
Vào năm 2022, các công tố viên đã nộp ít nhất 109 bản cáo trạng trong 42 trường hợp, theo Văn phòng Công tố viên Chuyên trách Chống Tham nhũng (SAPO), đồng thời cho biết thêm rằng 25 bản cáo trạng đã được đưa ra.
Công việc này không thể chờ đợi, theo những người được phỏng vấn, bởi vì việc kiềm chế nạn tham nhũng vốn đã ăn sâu vào từng ngóc ngách của Ukraine là chìa khóa để trấn an các đối tác phương Tây, khi họ đang chuẩn bị gửi hàng chục tỷ đô la viện trợ cần thiết để tái thiết đất nước này trong những năm tới.
Họ nói, điều quan trọng nữa là giúp Ukraine giành được một địa vị đảm bảo an ninh lâu dài, tránh khỏi bất kỳ sự xâm lược nào trong tương lai: đó là tư cách thành viên của Liên minh châu Âu. Liên minh này nói rằng vượt lên trên tham nhũng là điều bắt buộc để các cuộc đàm phán ứng cử viên có thể bắt đầu.
Yaroslav Yurchyshyn, Phó chủ tịch thứ nhất của Ủy ban quốc hội về chính sách chống tham nhũng, đề cập đến các nhà tài trợ phương Tây, cho biết: “Điều cực kỳ quan trọng ngay bây giờ đối với Ukraine là thể hiện mình là một đối tác có thể dự đoán được.”
“Trên thực tế, có hai cuộc chiến đang diễn ra ở Ukraine cùng một lúc: một cuộc chiến mở với Nga, và một cuộc chiến khác với quá khứ tham nhũng hậu Xô Viết đang diễn ra bên trong.”
ZELENSKY THAM CHIẾN
Nỗ lực chống tham nhũng được Tổng thống Volodymyr Zelenskiy hỗ trợ, người đã tuyên bố trong tháng này rằng Ukraine sẽ chống tham nhũng ở các cấp cao, và chống Nga xâm lược cùng một lúc.
“Câu chuyện cải cách vẫn tiếp tục”, nam diễn viên mà đã trở thành nhà lãnh đạo thời chiến, người được bầu vào năm 2019 với cam kết làm trong sạch Ukraine, cho biết trong bài phát biểu hàng đêm của mình.
“Cải cách sẽ tiếp tục ngay cả trong giai đoạn chiến tranh này.”
Theo các chuyên gia và quan chức, các nỗ lực chống tham nhũng, mà vẫn tiếp tục sau cuộc xâm lược ngày 24 tháng 2, đã được tăng cường trong mùa hè dưới thời giám đốc mới của SAPO.
Oleksandr Klymenko đã đảm nhận vị trí này vào tháng 7, sau khi Zelenskiy công khai yêu cầu xác nhận việc bổ nhiệm ông vì ủy ban mà đã lựa chọn ông hơn nửa năm trước đó vẫn chưa ký chính thức về việc thay đổi chức vụ.
“Nếu không có một người đứng đầu chính thức của một tổ chức như vậy, hoạt động đầy đủ của nó là không thể”, Zelensky nói vào thời điểm đó.
Người dân cho biết, Klymenko đã cung cấp cơ chế hành chính để khởi xướng một số vụ án đang gây tiếng vang, đồng thời thúc đẩy những vụ điều tra mới.
Ví dụ, SAPO đã thông báo vào cuối tháng 9 rằng Klymenko đã mở lại vụ kiện về kế hoạch bị cáo buộc tính phí quá cao cho người tiêu dùng điện. Các công tố viên của SAPO cho biết vào thời điểm điều tra, vụ này đã được mở và đóng nhiều lần trong hai năm do các lỗi và thiếu sót về thủ tục tố tụng.
Khi thông báo phục hồi việc điều tra, văn phòng của Klymenko cho biết các hồ sơ vụ án đã không được các công tố viên xem xét kỹ lưỡng, và đã chỉ định một nhóm điều tra mới. Vụ này liên quan đến ít nhất 15 nghi phạm, chủ yếu là các quan chức đương nhiệm và cựu quan chức.
Vào cuối tháng 10, các quan chức chống tham nhũng thông báo họ đã đưa ra thông báo mới về các nghi vấn trong vụ án, khi các nghi phạm được thông báo rằng họ đang bị điều tra.
Trong âm mưu bị cáo buộc tham nhũng hơn 350 triệu đô la từ công ty dầu mỏ, các công tố viên vào đầu tháng 9 đã đưa ra thông báo về 8 người bị tình nghi đang chờ SAPO phê duyệt điều tra từ đầu năm 2020.
Các vụ chống tham nhũng mới này bao gồm một cuộc điều tra được tiến hành vào tháng 10 đối với một cựu giám đốc thuế bị tình nghi nhận hơn 20 triệu đô la tiền lại quả. Reuters đã không thể liên lạc với cựu quan chức trên để có bình luận.
Người phát ngôn của SAPO cho biết Klymenko không sẵn sàng bình luận về công việc của mình. Cơ quan này không bình luận về các vụ việc riêng lẻ và loạt hoạt động gần đây, nhưng cho biết họ hiện đang xử lý 693 trường hợp với cơ quan chị em là Cục Chống tham nhũng Quốc gia Ukraine (NABU).
KIỂM SÁT VIÊN: $2.500 MỘT THÁNG
Hoa Kỳ, quốc gia đang cung cấp vũ khí trị giá hàng tỷ đô la cho Ukraine để chống lại Nga, đồng thời cũng ủng hộ nỗ lực diệt trừ tham nhũng của Kiev.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết: “Chúng tôi đang tích cực hợp tác với chính phủ Ukraine để đảm bảo trách nhiệm giải trình, ngay cả trong môi trường đang có các xung đột đầy thách thức”.
Có triển vọng Ukraine sẽ nhận được nhiều tiền hơn khi các nhà tài trợ cân nhắc quy mô đóng góp của họ cho công cuộc tái thiết dự kiến của nước này, một dự án chủ yếu phụ thuộc vào viện trợ nước ngoài.
Thống đốc Ngân hàng Trung ương Andriy Pyshnyi cho biết trong tháng này, ông dự kiến sẽ nhận được 18 tỷ euro (19 tỷ USD) từ EU và 10 tỷ USD từ Washington vào năm tới, chỉ tính riêng khoản viện trợ ngân sách ngay lập tức.
Người phát ngôn của Ủy ban EU cho biết các hỗ trợ tài chính, chính trị và hậu cần cho Ukraine “sẽ được liên kết với chương trình nghị sự gia nhập khối này.”
“Các tiêu chuẩn cải cách sẽ là chìa khóa trong bối cảnh này”, người phát ngôn EU nói. “Những tiêu chuẩn này ban đầu sẽ được điều chỉnh để phù hợp với thời chiến, nhưng chúng sẽ chủ yếu phát triển theo hướng tăng cường pháp quyền và chống tham nhũng.”
Đánh bại tham nhũng là không dễ dàng ở một đất nước mà các chuyên gia cho rằng phần lớn tham nhũng bắt nguồn từ sự hỗn loạn sau khi Liên Xô sụp đổ.
Bất chấp những tiến bộ trong những năm gần đây, Ukraine vẫn xếp hạng 122 trong số 180 quốc gia trong Chỉ số Nhận thức Tham nhũng mới nhất của Tổ chức Minh bạch Quốc tế.
Andrii Borovyk, giám đốc điều hành văn phòng của Tổ chức Minh bạch Ukraine, hoan nghênh nỗ lực chống tham nhũng hiện nay, nhưng cho biết thước đo thành công thực sự sẽ là số vụ kết án và thành công của nhà nước Ukraine trong việc thu hồi tiền thu được từ tham nhũng cũng như việc thực thi kê khai tài sản.
Ông nói với Reuters: “Chúng tôi cần xem kết quả cuối cùng ra sao.”
Rủi ro chưa bao giờ cao hơn kể từ khi Kiev bắt tay vào chiến dịch chống tham nhũng sau cuộc cách mạng “Maidan” năm 2014, củng cố đường hướng thân châu Âu của Ukraine.
Cả SAPO và NABU đều được thành lập vào năm 2015. SAPO giám sát các cuộc điều tra do NABU khởi xướng và gửi chúng đến tòa án chống tham nhũng, mà bắt đầu hoạt động vào năm 2019.
Nói chung, các tổ chức này cấu thành cốt lõi của cơ sở hạ tầng thực thi pháp luật chống tham nhũng của Ukraine, một tập hợp các chuyên gia chuyên nghiệp nơi nhân viên được trả lương tương đối cao.
Ví dụ, các công tố viên của SAPO kiếm được ít nhất 2.500 USD mỗi tháng, gấp sáu lần mức lương trung bình hàng tháng của người Ukraine. Công việc khá bận rộn; cơ quan này hiện đang trong quá trình thuê 8 công tố viên mới.
NABU cũng đang tìm kiếm một giám đốc mới, mà EU cho là một vị trí quan trọng cần phải bổ sung cho các nỗ lực chống tham nhũng của Ukraine.
MỌI NGƯỜI ĐANG QUAN SÁT BẠN
Theo Olena Shcherban, phó giám đốc điều hành của Trung tâm Hành động Chống Tham nhũng ở Kiev, một tổ chức tư vấn phi lợi nhuận được tài trợ một phần bởi các quốc gia phương Tây chuyên vận động cải cách và theo dõi sự tiến bộ của Ukraine, ngay cả trong bối cảnh hỗn loạn của chiến tranh, các cơ quan này hiện vẫn hoạt động hiệu quả hơn so với những năm trước.
“NABU và SAPO hiện đang hoạt động hiệu quả hơn so với vài năm qua cộng lại”, bà nói.
Các cơ quan chống tham nhũng ở Kiev nhận thức được rằng phương Tây đang dõi theo họ.
Kateryna Butko, một nhà hoạt động dân sự phục vụ trong ủy ban tuyển chọn của SAPO, thừa nhận rằng cuộc chiến chống tham nhũng của Ukraine thường rất khó khăn. Bà nói thêm rằng các nhà tài trợ nước ngoài có động cơ rõ ràng để đảm bảo cuộc chiến này thành công bằng cách tiếp tục đưa ra hướng dẫn chính sách mạnh mẽ.
“Công việc của các tổ chức chống tham nhũng của chúng tôi là đảm bảo rằng tiền của phương Tây sẽ không bị đánh cắp”, bà nói.
Người Ukraine bình thường cũng sẽ theo dõi họ, vì những chiến thắng gần đây của Kiev trên chiến trường đã làm dấy lên hy vọng rằng đất nước này có thể chiến thắng trong cuộc chiến và tái thiết thành công.
Một cuộc khảo sát vào tháng 10 của Viện Xã hội học Quốc tế Kyiv cho thấy ít nhất 88% người dân cả nước này tin rằng Ukraine sẽ là một thành viên thịnh vượng của EU trong vòng 10 năm.
Kateryna, một cư dân Kyiv, đang cùng một người bạn đến thăm cây thông Noel ở thủ đô, nói rằng đảm bảo một chiến thắng quân sự là ưu tiên hàng đầu của Ukraine.
Nhưng cô gái 27 tuổi này cho biết điều quan trọng là phải thiết lập một xã hội công bằng, mọi người dân phải thấm nhuần ý thức rõ ràng rằng không ai được đứng trên luật pháp.
“Ở Ukraine, chúng tôi chưa có được tâm thế như vậy.”
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét