Đối với Zelensky, bài phát biểu là lễ kỷ niệm về sự bền bỉ và lời kêu gọi mong được hỗ trợ

23/12/2022

The New York Times

Cù Tuấn, dịch

23-12-2022

Tóm tắt: Dù nói nhiều về chiến thắng, bài phát biểu của Tổng thống Volodymyr Zelensky tại Washington đã cho thấy những lo lắng của chính ông ấy trong năm tới.

Cuộc ghé thăm chớp nhoáng được dàn dựng cẩn thận của Tổng thống Volodymyr Zelensky tới Washington được sắp xếp như thể một phần là việc ăn mừng thất bại của Nga trong việc đè bẹp Ukraine, một phần là sự đánh giá cao đối với những người đóng thuế ở Mỹ đã tài trợ cho cuộc chiến, và một phần là chiêu trò bán hàng để duy trì một liên minh mong manh cùng nhau tồn tại lâu dài, trong một mùa đông đẫm máu và lạnh giá ở phía trước.

Nhưng ở giữa những câu chữ, Zelensky đang tiết lộ những lo lắng của chính ông ấy về năm tới.

Đối với tất cả những câu nói lặp đi lặp lại về “chiến thắng” và những so sánh về thời điểm hiện tại với bước ngoặt của Thế chiến thứ hai tại Trận chiến Bulge, ông Zelensky và các quan chức quân sự hàng đầu của Ukraine đã tỏ ra nghi ngờ rằng việc đánh bại quân Nga xâm lược có thể kết thúc nhanh chóng. Và tổng thống Ukraine chắc chắn biết rằng khả năng phục hồi đáng kể của đất nước Ukraine trong năm đầu tiên (2022) của cuộc chiến có thể không còn được mạnh mẽ trong năm thứ hai, và quyết tâm của những quốc gia tài trợ cho Ukraine có thể bắt đầu lung lay.

Việc Nga tăng cường lực lượng khiến nhiều quan chức tự hỏi liệu Tổng thống Vladimir V. Putin, người đang cảm thấy bị sỉ nhục, có đang âm mưu phát động một cuộc tấn công mới hay không. Và lần đầu tiên, có những rạn nứt rất nhỏ — nhưng chưa đủ lớn — giữa một số đồng minh và đối tác, bao gồm cả một số ít đảng viên Đảng Cộng hòa đặt câu hỏi liệu Mỹ có nên chi hàng chục tỷ đô la Mỹ cho một quốc gia không phải là đồng minh theo bất kỳ hiệp ước nào hay không.

Ông Zelensky phải giải quyết tất cả những điều đó và đòi hỏi nhiều tài trợ hơn mà không phải đọc chi tiết danh sách cần mua sắm. Ông đã làm như vậy trong một bài phát biểu được thiết kế cẩn thận để thu hút được nhiều cử tri, một bài phát biểu mà tổng thống Ukraine tỏ ra biết ơn nhưng lại nhẹ nhàng đòi hỏi nhiều hơn nữa. Ông muốn có xe tăng Abrams và máy bay chiến đấu F-16, hệ thống phòng không nhiều lớp và hệ thống tên lửa Patriot mà Tổng thống Biden từng tuyên bố sẽ sớm được đưa đến Ukraine.

Không có gì ngạc nhiên khi ông Zelensky, vốn là một diễn viên, sau đó trở thành chính trị gia, và bây giờ trở thành nhà lãnh đạo thời chiến với hiểu biết sâu sắc về truyền thông, đã dành đa số thời gian lên sóng của mình để làm nổi bật các tin tốt. Nga đã rút lui, Mỹ đã cung cấp vũ khí mạnh hơn bao giờ hết, có rất nhiều tiền để tấn công nhiều hơn nữa và liên minh các nước phương Tây vẫn còn chặt chẽ hơn bao giờ hết.

“Ukraine vẫn đang sống và đang chiến đấu”, Zelensky nói trong phiên họp chung của Quốc hội Mỹ. Ông xuất hiện trong một phiên bản sạch sẽ hơn của chiếc áo phông màu xanh xám mà đã trở thành thương hiệu có thể nhận ra ngay của ông. Đây là một sự nhượng bộ khiêm tốn đối với yêu cầu bắt buộc mang tính hình thức về trang phục nam giới gồm cravat và áo khoác khi đứng trước Quốc hội nước này.

Tuy nhiên, ông thừa nhận số lượng lớn quân Nga hiện đang được tập hợp lại, trong bối cảnh ông Putin đang cố gắng phục hồi sau những chiến thắng bất ngờ của Ukraine ở Kherson và Kharkiv, nơi các lực lượng chiếm đóng của Nga đã bị đẩy lùi vào mùa thu này. Các chỉ huy quân sự Mỹ lo lắng rằng 300.000 lính nghĩa vụ Nga, ngay cả khi được huấn luyện nhanh và có trình độ kém, sẽ tạo thành một số quân lớn hơn bất kỳ lực lượng nào đã được Nga đưa vào Ukraine.

Sau khi cảm ơn Quốc hội Mỹ về vũ khí và đạn dược mà họ đã cung cấp, ông Zelensky hỏi: “Đã đủ chưa? Thành thật mà nói, không thực sự đủ.”

Một loạt tiếng cười đầy lo lắng đã bật lên trong phòng họp của Hạ viện.

Tất nhiên, Zelensky đang chuyển sang nói lý do thực sự cho chuyến thăm của mình. Ngay từ khi bắt đầu cuộc xung đột, Zelensky dường như đã linh cảm rằng ông không chỉ cần trở thành một nhà lãnh đạo truyền cảm hứng – ông cần trở thành một nhà nhập khẩu vũ khí, thu hút các loại vũ khí tầm xa của chính quyền Biden, mà có thể gây ra hậu quả nặng nề cho Nga với mức thiệt hại mà Nga đã gây ra cho Ukraine, với hiệu quả nặng nề mà Nga gây ra đối với cơ sở hạ tầng quan trọng của dân sự Ukraine. Và bằng mọi cách, ông ấy đã thành công, dần dần có được những vũ khí tấn công và phòng thủ mạnh mẽ hơn bao giờ hết, ngay cả khi ông Biden đã từ chối không cung cấp máy bay F-16 và xe tăng Abrams.

Vào tối 21/12, ông Zelensky đã cố gắng kêu gọi một nhóm thiểu số đảng viên Cộng hòa, những người không muốn chi tiêu nhiều hơn trong một cuộc xung đột không có hồi kết. Ông nêu lên vai trò mới đáng ngạc nhiên của Iran, nước cung cấp máy bay không người lái giúp giải cứu các lực lượng Nga đang cạn kiệt nguồn vũ khí chính xác.

“Việc họ tấn công các đồng minh khác của các bạn chỉ là vấn đề thời gian”, ông Zelensky nói, ám chỉ rõ ràng đến Israel. Đó là một cách tinh tế để nói rằng cuộc chiến này không chỉ là cuộc chiến của Ukraine, mà là một phần trong cuộc đối đầu lâu dài của Washington với một nhà tài trợ khủng bố cấp nhà nước đang tiến gần hơn bao giờ hết đến khả năng – nếu không nhất thiết là ý định – chế tạo vũ khí hạt nhân.

Với một câu nói đó, Zelensky đã liên kết cuộc đối đầu gần đây của Ukraine với Iran về máy bay không người lái với cuộc đối đầu lâu đời của Washington với chương trình hạt nhân của Iran, một phần trong chiến lược của ông mô tả cuộc chiến ở đất nước mình như một điều gì đó lớn hơn, một cuộc chiến bảo vệ nền dân chủ và trật tự thế giới sau thời kỳ Chiến tranh Lạnh.

Và ông đã nói khá rõ, mà không cần phải nói huỵch toẹt ra, rằng sai lầm lớn nhất bây giờ là trao cho ông Putin điều mà nhà độc tài Nga mong muốn nhất: thời gian để nhiệt độ xuống thấp một cách tệ hại, mất điện trên diện rộng, thiếu nước và chiến dịch khủng bố từ trên trời rơi xuống sẽ bẻ gãy ý chí của Ukraine và chia cắt một châu Âu hiện đang còn thống nhất một cách đáng kinh ngạc.

“Nga đang sử dụng mùa đông như một vũ khí”, ông Biden nói trong cuộc họp báo với ông Zelensky tại Nhà Trắng vào chiều ngày 21/12, nói rằng Nga đang “đóng băng người dân, bỏ đói họ, chia cắt họ với nhau.”

Các cuộc tấn công vào lưới điện và nguồn cung cấp nước của Ukraine đã gây ra hậu quả nặng nề, khiến dòng người tị nạn tiếp tục chạy trốn khỏi đất nước này một lần nữa, trong đó có hàng chục nghìn người đã trở về nhà của họ trong mùa hè.

Lực lượng phòng không Ukraine đã hạ gục một tỷ lệ lớn máy bay không người lái và tên lửa bắn vào các thành phố và cơ sở hạ tầng của Ukraine, nhưng số lượng các tên lửa và máy bay không người lái quá lớn khiến nhiều tên lửa và máy bay đã vượt qua được lưới phòng không. Hầu như không có triển vọng thay đổi thực tế này; sẽ mất nhiều tháng để xây dựng loại hệ thống phòng thủ nhiều lớp cần thiết để chống lại các cuộc tấn công đa dạng do Nga phát động.

Trong khi đó, các trợ lý của ông Zelensky đang tranh luận công khai về việc Ukraine có nên tiếp tục cuộc tấn công vào mùa đông này, hay cho quân nghỉ ngơi và tập hợp lại. Một cuộc tranh luận tương tự cũng đang diễn ra ở Matxcơva, các quan chức tình báo Mỹ cho biết. Andriy Zagorodnyuk, cựu bộ trưởng quốc phòng Ukraine, hiện là cố vấn của chính phủ Zelensky, cho biết trong một cuộc phỏng vấn rằng ông Putin “lên kế hoạch huy động lực lượng mới và một cuộc tấn công khác vào quý đầu tiên của năm 2023. Điều đó cho thấy việc hỗ trợ quân sự đủ mức cho Ukraine là rất quan trọng.”

Nhiều quan chức Mỹ không đồng ý và cho rằng ông Putin sẽ không mạo hiểm thực hiện một chiến dịch quân sự lớn khác.

Và trong khi Quốc hội Mỹ dự kiến sẽ sớm thông qua gói hỗ trợ và vũ khí bổ sung trị giá 45 tỷ đô la cho Ukraine, bất chấp sự phản đối của một nhóm nhỏ nhưng có tiếng nói của đảng Cộng hòa, câu hỏi dài hạn xoay quanh các cuộc thảo luận ở Washington là làm thế nào để giúp đỡ Ukraine, nếu cuộc chiến này kéo dài trong nhiều năm, như nhiều quan chức cấp cao hiện nay nói rằng họ cho là thế.

Các chuyên gia nói rằng ông Putin có thể đã từ bỏ hy vọng — ít nhất là trong vài năm tới — chiếm được toàn bộ Ukraine.

Nhưng họ hoàn toàn cho rằng ông Putin sẽ tiến hành một cuộc xung đột kéo dài, gay gắt ở phía Nam và phía Đông, tập trung vào các tỉnh mà ông đã tuyên bố là một phần của Nga. Bản thân ông Putin đã có câu chốt hạ vào ngày 21/12, nói rằng ông sẽ chi tất cả mọi khoản tiền cần thiết và dành bất cứ thời gian nào cần thiết để đạt được mục tiêu của mình.

Rõ ràng là ông Zelensky cũng suy nghĩ như thế.