Chính sách mở cửa trở lại, mặc kệ Covid của Trung Quốc

23/12/2022

Wall Street Journal

Cù Tuấn, dịch

23-12-2022

Tóm tắt: Chủ tịch Tập Cận Bình kết hợp chính sách sai lầm Zero Covid của mình bằng một cú quay xe 180 độ, gây nguy hiểm cho tất cả mọi người.

Trung Quốc đã khiến thế giới gặp nguy hiểm với việc che đậy và phản ứng chậm chạp đối với sự xuất hiện của SARS-CoV-2 ba năm trước. Cách tiếp cận hiện tại của nước này đối với Covid-19 đang tạo ra những rủi ro mới — ở Trung Quốc và hơn thế nữa.

Chủ tịch Tập Cận Bình đã có một sự thay đổi đột ngột — chuyển từ việc vây chặt Covid sang việc miễn dịch toàn dân thông qua sự lây lan tùy ý của virus. Các chuyên gia Trung Quốc dự báo sẽ có bùng nổ Covid, với hàng trăm triệu ca nhiễm. Trung Quốc cũng sẽ trở thành mảnh đất màu mỡ cho các biến thể mới phát triển, và chắc chắn sẽ lan rộng ra toàn cầu.

Vào đầu đại dịch, Trung Quốc dường như đã bao vây được virus. Quốc gia này đã phân phối khẩu trang và kit xét nghiệm trong nước và trên toàn thế giới, đồng thời phát triển một loại vắc-xin mà Trung Quốc chia sẻ với các quốc gia khác. Những thành tựu này cho phép Bắc Kinh thể hiện mình là một quốc gia lãnh đạo y tế công cộng toàn cầu, đặc biệt so với phản ứng ban đầu vụng về của nhiều nước phương Tây.

Nhưng sức khỏe toàn cầu là một cuộc chơi lâu dài, và Trung Quốc đã tụt lại phía sau khi phạm phải ba sai lầm nghiêm trọng.

Đầu tiên, chiến lược Zero Covid. Trung Quốc đã sử dụng các hệ thống truy vết điện tử, xét nghiệm bắt buộc và phong tỏa nghiêm ngặt các vùng lân cận, thành phố và thậm chí toàn bộ khu vực bất cứ khi nào phát hiện các ca nhiễm Covid. Nếu những biện pháp cực đoan này hạn chế được số ca tử vong do Covid ở Trung Quốc, thì chúng đã phải trả một cái giá rất đắt. Tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc đạt trung bình gần 8% trong thập kỷ trước đại dịch, được dự báo chỉ còn khoảng 3% vào năm 2022. Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên trên 20%. Những người giàu có đang cố gắng chạy trốn, và các công ty nước ngoài đang tìm kiếm các địa điểm sản xuất thay thế vì Trung Quốc đã trở nên không đáng tin cậy. Việc phong tỏa đã gieo rắc sự thù hận sâu sắc và chưa từng có của dân chúng đối với chính phủ.

Thứ hai, sự thất bại về vắc xin của Trung Quốc. Trung Quốc đã áp dụng một cách tiếp cận thận trọng, theo đuổi vắc xin vi rút bất hoạt truyền thống thay vì các vắc xin mới như vắc xin mRNA của Pfizer và Moderna. Ngay từ đầu, các nhà khoa học Trung Quốc đã chế giễu nỗ lực tạo ra vắc xin mRNA của Mỹ. Trung Quốc đã cung cấp vắc-xin trong nước cho gần 70 quốc gia để củng cố hình ảnh của mình với tư cách là nhà lãnh đạo y tế toàn cầu. Nhưng ngay cả các quan chức Trung Quốc cũng nhanh chóng thừa nhận rằng những loại vắc xin này mang lại khả năng bảo vệ kém hơn đáng kể so với vắc xin mRNA.

Tuy nhiên, ông Tập đã nhiều lần từ chối mua vắc xin của Pfizer hoặc Moderna mặc dù có nhiều lời đề nghị. (Moderna từ chối yêu cầu của Trung Quốc rằng Moderna phải bàn giao tài sản trí tuệ của mình như một điều kiện tiên quyết để mua). Thay vào đó, các nhà nghiên cứu Trung Quốc đã cố gắng phát triển vắc xin mRNA của riêng họ nhưng không có thành công nào đáng kể. Niềm tự hào dân tộc đã lấn át sức khỏe cộng đồng, gây nguy hiểm cho hàng triệu người dân Trung Quốc.

Thứ ba, để mặc Covid. Trong vài ngày qua, ông Tập đã quay 180 độ và nới lỏng gần như mọi hạn chế. Zero Covid luôn không thể kiểm soát được và phải kết thúc. Nhưng việc mở cửa trở lại cần được thực hiện một cách có trách nhiệm.

Để mở cửa, việc mua vắc xin gồm hai liều của Pfizer và Moderna, và tiêm chúng cho người già và những người có nguy cơ cao khác, đồng thời mua Paxlovid và molnupiravir để điều trị cho những người có kết quả xét nghiệm dương tính. Nguồn cung cấp các sản phẩm này rất dồi dào. Các nhà chức trách có thể tiếp tục yêu cầu dân đeo khẩu trang để giảm bớt lây truyền. Và Trung Quốc có thể thiết lập một chương trình xét nghiệm nước thải nghiêm ngặt để xác định các biến thể SARS-CoV-2 tiềm ẩn càng sớm càng tốt—và cam kết chia sẻ dữ liệu này với thế giới.

Thay vào đó, Trung Quốc đã kết thúc Zero Covid theo cách nguy hiểm nhất có thể — đó là kết thúc nó một cách đột ngột. Covid đang lan nhanh như cháy rừng trong các cộng đồng dân cư có ít khả năng miễn dịch. Các nhà dịch tễ học đo lường mức độ lây nhiễm bằng một biến số gọi là R—số người trung bình mà một bệnh nhân nhiễm bệnh lây lan mầm bệnh cho những người khác. Ban đầu, R cho SARS-CoV-2 là 2 đến 3. Trong đợt nhiễm Omicron vào mùa đông năm ngoái, R đã tăng lên 10 ở Hoa Kỳ. Ngày nay, các quan chức y tế Trung Quốc báo cáo R đạt mức 16.

Không có thời gian chuẩn bị, những yếu tố này sẽ tạo ra một sự lây lan Covid hoàn hảo. NPR báo cáo rằng, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Trung Quốc ước tính 800 triệu người ở Trung Quốc — khoảng 10% dân số thế giới — có thể mắc Covid trong 90 ngày tới. Điều đó sẽ khiến các bệnh viện quá tải và có thể gây ra cái chết cho hàng triệu người.

Việc lây lan quy mô lớn này cũng sẽ cho phép phát triển các biến thể và biến thể phụ mới của Covid. Liệu có bất kỳ biến thể cụ thể nào tỏ ra nguy hiểm hay không — với khả năng lây lan nhanh chóng, trốn tránh khả năng miễn dịch và gây ra bệnh nặng hơn hoặc tỷ lệ mắc bệnh Covid kéo dài cao hơn — là những điều không thể dự đoán. Nhưng các biến thể càng có nhiều cơ hội phát triển thì tỷ lệ nguy hiểm càng lớn.

Trong ba năm qua, đã có hơn 650 triệu ca nhiễm Covid được xác nhận trên toàn thế giới. Các cơ quan y tế công cộng đã xác định được sáu “biến thể đáng lo ngại”—những biến thể làm tăng khả năng lây truyền, tăng mức độ nghiêm trọng của bệnh, giảm kháng thể trung hòa hoặc giảm hiệu quả của các phương pháp điều trị và vắc-xin hiện có. Chúng bao gồm biến thể ban đầu (alpha), delta và vô số biến thể con của dòng omicron. Tổng cộng, đã có gần bảy triệu ca tử vong của bệnh nhân nhiễm Covid được xác nhận, cùng với hàng triệu ca tử vong do các bệnh khác do sử dụng sai nguồn lực y tế, phong tỏa và các tác động gián tiếp khác của đại dịch.

Việc có thêm 800 triệu người ở Trung Quốc bị nhiễm bệnh sẽ làm tăng khả năng xuất hiện các biến thể mới nguy hiểm. Tệ hơn nữa, Tết Nguyên Đán của Trung Quốc sẽ diễn ra vào ngày 22 tháng 1, và hàng trăm triệu người Trung Quốc sẽ đi du lịch và tụ tập để ăn mừng. (Ba năm trước, thành phố Vũ Hán đã tổ chức một bữa tiệc mừng năm mới lớn trong bối cảnh đợt bùng phát Covid đầu tiên). Việc nới lỏng các hạn chế đi lại quốc tế của Trung Quốc sẽ làm phân tán các biến thể mới sang các quốc gia khác.

Ba năm trước, quyền lực to lớn của nhà nước Trung Quốc trong việc áp đặt các biện pháp kiểm soát đối với người dân có vẻ như là một lợi thế trong việc đối phó với đại dịch này. Thay vào đó, ông Tập đã áp đặt hết chính sách tai hại này đến chính sách tai hại khác, đặt Trung Quốc vào thế bất lợi và thế giới tiếp tục gặp rủi ro.