Người dân có quyền được thông tin (Phần 3)

28/07/2019

Lê Hồng Giang

28-7-2019

Tiếp theo Phần 1 và Phần 2

Trong post trước tôi viết VN có jurisdiction trên bãi Tư Chính, do đó có quyền chặn và yêu cầu tàu Haiyang Dizhi 8 rời vùng biển này nếu nó không chỉ đi qua vô hại. Tuy nhiên chắc chắn TQ sẽ không chấp nhận điều này vì bản chất TQ không chỉ tranh chấp sovereign rights của VN trên bãi Tư Chính (và cả lô 06.01) mà là phạm vi EEZ của VN dựa trên “đường lưỡi bò” của họ.

Trên thực tế TQ đã tranh chấp EEZ của VN trên Biển Đông từ vài năm nay, vd những vụ đâm/bắt tàu cá, lệnh cấm đánh bắt cá, và cả vụ Repsol 2016. Tại sao lần này VN mới phản đối mạnh mẽ như vậy? Có phải vì Haiyang Dizhi 8 vào thăm dò địa chấn thì tranh chấp trở nên căng thẳng hơn? Hay vì TQ đang lấn tới lô 06.01 trong bồn trũng Nam Côn Sơn là “sân nhà” của VN (đã/đang khai thác dầu khí hơn 20 năm nay)? Hoặc một lý do kinh tế/chính trị/ngoại giao nào khác?

Hiển nhiên tôi không có câu trả lời. Ở đây tôi chỉ muốn nêu một điểm là nếu VN gia tăng phản ứng (chứ không nín nhịn như mấy năm rồi) thì có thể đi theo phương án nào. Rất nhiều người kêu gọi kiện TQ ra một tòa án quốc tế (và họ cho rằng VN sẽ chắc chắn thắng). Tất nhiên tôi cũng hi vọng như vậy nhưng xin chia sẻ lại một bài viết từ năm 2014 về vấn đề này để thấy kiện tụng cũng không hề đơn giản. Ngay cả nếu có “thắng” như Philippines trong vụ kiện ở PCA thì TQ cũng chẳng tuân thủ phán quyết của tòa.

Nhưng như vậy không có nghĩa là không nên “kiện”, trái lại tôi ủng hộ phương án kiện theo hướng yêu cầu ITLOS cho “Advisory Opinions” về phạm vi EEZ của VN như trong bài viết bên dưới. Chí ít có thể tin rằng ITLOS có jurisdiction về vấn đề này và phán quyết của họ công tâm. Nếu ITLOS cho kết luận ranh giới EEZ hiện tại của VN phù hợp với UNCLOS thì các công ty dầu khí quốc tế có thể yên tâm (hơn) khi khai thác/đấu thầu các lô trong EEZ của VN. Ngược lại nếu TQ gọi thầu trong các lô đó khó có công ty nào chấp nhận tham gia.

Điểm cuối cùng là nếu ITLOS khẳng định bãi Tư Chính nằm trong EEZ của VN (hi vọng vậy) thì VN sẽ dễ ăn nói hơn với Repsol (i.e. không phải tôi lừa ông vào khoan ở EEZ của TQ mà tụi côn đồ đó định cướp biển của tôi).