Nhà nước pháp quyền, làm luật và biến báo của hội thảo
14-6-2022
Chúng ta đều không lạ gì những cuộc hội thảo tổ chức ra để tiêu tiền, để gặp gỡ bù khú với nhau hay để nghỉ dưỡng… Đây là những biến báo thường gặp.
Có những biến báo của hội thảo mà chúng ta ít chú ý hơn. Đó là tổ chức hội thảo để bảo đảm qui trình hay để minh chứng về sự ủng hộ cho cơ quan tổ chức hội thảo hay để mời quan khách lấy danh tiếng…
Có một vấn đề quản lý nào đó bị phàn nàn nhiều, cơ quan quản lý liên quan tổ chức hội thảo, mời toàn những người có tiếng nói ủng hộ tới, rồi tập hợp ý kiến báo cáo lừa cấp trên.
Cần khuếch trương gì đó cho tổ chức của mình, người ta cậy cục mời bằng được một quan khách rất cao cấp nào đó tới hội thảo để quay phim ư, chụp hình ư, quảng bá ư và có thể đưa “chi phí” vì có tham gia phát biểu ý kiến chỉ đạo tại hội thảo… Còn hội thảo để bảo đảm qui trình thì khỏi nói về thực chất.
Điều đáng ngại nhất là những hội thảo mang tầm cỡ quốc gia nhiều khi có qui trình lộn ngược và thiếu chất khoa học ghê gớm.
Thông thường những vấn đề chính sách hay luật lệ đang được soạn thảo thì các chủ thể quản lý được thảo luận chán chê, mê mỏi, rồi mới tới đối tượng bị quản lý, đối tượng bị tác động (dân) mới có cơ may được hỏi tới.
Thế nhưng siêu đề án xây dựng “Nhà nước pháp quyền” thì đối tượng bị tác động lại được bàn luận trước.
Nói tới Nhà nước pháp quyền là người ta nói tới nhà nước bị ràng buộc bởi pháp luật. Bản thân thuật ngữ tiếng Anh “the Rule of Law” đã cho thấy ý tưởng pháp luật cai trị chứ không phải con người cai trị. Nó khác với nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa (mà Hiến pháp 2013 đã bỏ đi).
Nhà nước pháp quyền có một mục đích chủ yếu là bảo vệ quyền tự do của cá nhân con người vì cá nhân con người luôn yếu hơn trước quyền lực của nhà nước.
Vì vậy lý thuyết về nhà nước pháp quyền chủ trương đặt nhà nước xuống dưới pháp luật (nên các học giả Miền Nam trước kia gọi nhà nước pháp quyền là “quốc gia thượng pháp”), và coi công dân ngang bằng với nhà nước (nên công dân mới có thể kiện nhà nước; hiện chúng ta đã có kiện hành chính).
Và lý thuyết này đặt ra tiêu chuẩn cho pháp luật là phải bảo đảm cho các quyền tự nhiên của con người và pháp luật được làm ra phải tuân thủ Hiến pháp (một đạo luật của nhân dân và chứa đựng các nguyên tắc về quyền tự nhiên của con người; hiện Hiến pháp năm 2013 của nước ta cũng vậy) cả về nội dung lẫn hình thức.
Với nội dung chủ yếu đó của nhà nước pháp quyền nói chung, các cơ quan nhà nước và các công chức nhà nước là đối tượng bị ràng buộc (khác với pháp chế xã hội chủ nghĩa), là đối tượng bị tác động. Ngược lại nhân dân là chủ thể đặt ra phương thức ràng buộc nhà nước. Vậy mà đối tượng bị tác động lại được bàn trước với nhau xem mình nên bị ràng buộc như thế nào? Tôi cho rằng những người tổ chức hội thảo chưa nắm rõ về bản chất của nhà nước pháp quyền hoặc muốn “dịu dàng” hơn với các cơ quan nhà nước.
Điều cốt tử của nhà nước pháp quyền là làm thế nào để nhà nước bị ràng buộc bởi pháp luật.
Thế giới họ gần như thống nhất hoàn toàn với nhau từ lâu rồi về vấn đề này. Đó là các cơ quan công quyền phải bị giám sát bởi tư pháp.
Hiến pháp năm 2013 của chúng ta có qui định về cơ chế bảo vệ Hiến pháp để ràng buộc nhà nước phải tuân thủ Hiến pháp. Nhưng cho tới nay Quốc hội vẫn chưa làm luật về vấn đề này, có nghĩa là chưa thi hành đầy đủ Điều 119 của Hiến pháp năm 2013. Nếu không tổ chức được tư pháp độc lập, chân chính, có năng lực và hiện đại thì không thể có nhà nước pháp quyền.
Đương nhiên thi hành Hiến pháp năm 2013 tức là tuân theo đường lối của Đảng vì Hiến pháp này thể chế hóa Cương lĩnh của Đảng.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét