Bốn điều rút ra từ bài diễn văn đầu tiên của Tổng thống Biden trước Quốc hội

30/04/2021

Lời người dịch: Bài diễn văn của ông Biden tối qua đã làm cho nhiều người tin tưởng hơn khi cảm thấy rằng, bầu cho ông Biden quả đã là một chọn lựa đúng của dân Mỹ:

– Trong bối cảnh chia rẽ của nước Mỹ, ngay cả những người đã không bầu cho ông Biden cũng không thể có cảm giác “phe mày, phe tao”. Thành tựu vượt bậc trong việc chích ngừa covid-19, khi ông hứa 100 triệu liều sẽ được đưa đến người dân trước ngày 1/5, nhiều người Mỹ thật sự không tin là ông có thể làm được, bởi vì ngày ông vào Oval Office, White House chưa có một kế hoạch cụ thể nào để đưa vaccine đến người dân.

Ông đã lãnh đạo một kế hoạch liên bang làm việc hữu hiệu, tận dụng mọi sáng kiến, từ đó một lượng vaccine không phải là 100 triệu, mà là 220 triệu liều đã đến được cánh tay người dân, bất kể họ đã bầu cho ông hay không, bất kể tiểu bang đó được “dán nhãn” xanh hay đỏ. Và ông không cướp công ấy về riêng cho mình, không tự ca tụng mình, thay vào đó, ông nói: “Cảm ơn sự góp phần giúp đỡ của tất cả mọi người!”

– Một thái độ cứng rắn với Trung Quốc: Ông đã tuyên bố với Tập Cận Bình, rằng “Mỹ sẽ không lùi bước trước cam kết của chúng tôi đối với nhân quyền, các quyền tự do căn bản, và với đồng minh của chúng tôi. Tôi chỉ ra cho ông ấy (Tập) thấy rằng, không một Tổng thống Mỹ có trách nhiệm nào có thể im lặng khi các quyền căn bản của con người đang bị vi phạm một cách trắng trợn như vậy. Một Tổng thống Mỹ phải đại diện cho bản chất của những gì đất nước chúng tôi đại diện“. (Phút 45 của bài diễn văn)

– Trái với chỉ trích của nhiều người đối với lãnh đạo phe Dân chủ, cho rằng thường có khuynh hướng chú tâm đến những điều mang tính chất lý tưởng, xem nhẹ thực tế, thì tối qua ông Biden đã tỏ ra quan tâm đến điều căn bản nhất: JOBS. “Có thực mới vực được đạo”, và mới có tiền đóng thuế để tiếp tục xây dựng đất nước.

– Ông cũng làm cho giới trung lưu Mỹ yên tâm: Những người dân Mỹ thu nhập dưới 400 ngàn đô một năm không phải là người bị tăng thuế trong chính sách thuế má mới được ông đề ra. Ông xác định rõ: “Tầng lớp trung lưu Mỹ đã đóng đủ phần của họ!“

Sau đây là nhận định về 4 điểm quan trọng được The Washington Post nêu ra từ diễn văn tối qua của Tổng thống Biden:

***

Tổng thống Biden trình bày diễn văn đầu tiên của ông trước Lưỡng đảng Quốc hội nhân dịp ông đã hoàn thành chặng đường 100 ngày đầu tiên trên cương vị Tổng thống.

Bên dưới là một số điểm quan trọng của bài diễn văn:

1. “Tất cả các bạn”: Một lời đồng nhất được lặp đi lặp lại về sự nối kết lưỡng đảng

Nghe bài phát biểu của Biden, bạn không hẳn nghĩ rằng Quốc hội đang bế tắc. Mặc dù không một đảng viên Cộng hòa nào ủng hộ kế hoạch ngân sách cứu trợ Coronavirus và hiện giờ họ đang chùn bước trước kế hoạch quy mô cơ sở hạ tầng của ông – trong rất nhiều đề xuất – thì Biden đã phát biểu như thể Quốc hội đã là một thực thể thống nhất.

Biden nói với “sự ủng hộ đông đảo của người dân Mỹ – đảng Dân chủ, đảng Độc lập và đảng Cộng hòa – chúng tôi đã làm việc cùng nhau. Chúng tôi đã thông qua Kế hoạch Giải cứu Mỹ, một trong những gói giải cứu có ảnh hưởng nhất trong lịch sử nước Mỹ”.

Về phản ứng của vaccine đối với Coronavirus, ông nói thêm: “Số người cao tuổi tử vong do covid-19 đã giảm 80% kể từ tháng Giêng – đã giảm 80%, nhờ tất cả các bạn”.

Và: “Chúng tôi cung cấp được 220 triệu liều thuốc trong 100 ngày đầu tiên là nhờ sự giúp đỡ của tất cả các bạn. Chúng tôi phân phối – với sự giúp đỡ của bạn, sự giúp đỡ của mọi người – chúng tôi đang tận dụng mọi nguồn lực liên bang.”

Đó là một sách lược ngôn từ thú vị. Ngoài lời kêu gọi Đảng Cộng hòa ủng hộ các hạn chế về súng, Biden không quan tâm nhiều đến đối phương của ông. Và ngay cả khi đưa ra lời kêu gọi đó, Biden có vẻ gần như phải xin lỗi về giọng điệu của mình, ông lấp lửng sau những nhận xét đã chuẩn bị sẵn của mình: “Thật tình tôi không muốn có sự xung đột.”

Các khía cạnh của việc đối đầu với Coronavirus đôi khi dễ có sự đồng ý nhiều hơn giữa hai đảng, nhưng điều đó đã không xảy ra trong nhiệm kỳ của Biden. Biden gần như đang giả vờ là ông đang có sự ủng hộ đó, có lẽ đó là cách ông vươn đến họ với gợi ý rằng, ông sẽ rất vui ghi công cho họ nếu họ chịu góp sức một chút trong công việc chung.

2. Sự tập trung đáng chú ý về Trung Quốc

Tuần này, tôi đã viết về chương trình nghị sự ban đầu của Biden đã hướng tới việc tận dụng các rào cản đảng phái mà Tổng thống Donald Trump đã gây dựng lên. Trump đã khiến đảng Cộng hòa theo chủ nghĩa không can thiệp nhiều hơn, ủng hộ chi tiêu cơ sở hạ tầng hơn và bớt giáo điều hơn về nhiều vấn đề. (Nguyên tắc thống nhất của Cộng hòa thường có vẻ là “Trump” hơn là bất kỳ hệ tư tưởng cụ thể nào.)

Một lần nữa vào thứ Tư, đã có dấu vết của việc Biden cố gắng xây dựng hoặc tái tạo chủ nghĩa Trump cho mục đích của mình. Đó là trong trường hợp đặc biệt Trung Quốc, mà ông đã nhắc lại nhiều lần.

Tại một điểm trong bài diễn văn, ông nói “có lẽ không có lý do gì để không thể chế tạo cánh quạt cho tuabin gió ở Pittsburgh thay vì làm nó ở Bắc Kinh”.

Hai lần khác nhau ông Biden đã kể lại các cuộc trò chuyện với Chủ tịch Tập Cận Bình, coi Trung Quốc là kẻ thù đáng gờm cần phải để tâm (mặc dù ông có cách tiếp cận khác với Trump).

“Ông (Tập) rất nghiêm chỉnh về việc muốn Trung Quốc trở thành quốc gia quan trọng nhất trên thế giới“, Biden nói, “Ông ấy và những người chuyên quyền khác nghĩ rằng dân chủ không thể cạnh tranh với các chế độ chuyên quyền trong thế kỷ XXI này – rất khó để đồng ý với nhau về điểm này. Để giành chiến thắng trong cuộc tranh đua đó trong tương lai, theo quan điểm của tôi, chúng ta cũng cần đầu tư một lần ở mức độ cả thế hệ vào gia đình và con cái của chúng ta“.

Biden nói thêm ở một điểm khác: “Liệu nền dân chủ của chúng ta có thể vượt qua những dối trá, giận dữ, căm ghét và sợ hãi đã kéo chúng ta xa nhau không? Các đối thủ của Mỹ – những kẻ chuyên quyền trên thế giới – đang đánh cược rằng chúng ta không thể.”

Nói cho đơn giản đi một chút: chúng ta thực sự muốn cứng rắn và giữ thế thượng phong trước Trung Quốc? Hãy quên cuộc chiến thương mại; hãy đồng thuận với dự luật của tôi.

3. Hỡi những người thích tiêu xài

Trong phần lớn thời gian của chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2020, các đảng viên Cộng hòa đã cố gắng vẽ ra một Biden theo chủ nghĩa tự do cấp tiến – hoặc ít nhất là một người ủng hộ những người tự do cấp tiến.

Sẽ quá đơn giản khi cho rằng diễn văn hôm nay (thứ Tư 28/4) đã phác họa đúng về ông Biden. Biden đã có vẻ như thế khi đề xuất những khoản chi tiêu khổng lồ – nhưng những khoản chi tiêu đó thường tập trung vào các vấn đề căn bản nhất, có mức độ ủng hộ cao của lưỡng đảng hơn là những ý tưởng quá nghiêng về chủ nghĩa tự do cấp tiến, mà nhóm bảo thủ đã dán nhãn cho nhóm cấp tiến là những kẻ lộng quyền.

Nhưng bài diễn văn đã chứng tỏ Biden là một tổng thống ngày càng ít có vẻ hướng đến khuynh hướng đó.

Trong khi Quốc hội vẫn đang xem xét dự luật việc làm và cơ sở hạ tầng trị giá 2,3 nghìn tỷ đô la của Biden, Biden đã trình bày chi tiết Kế hoạch gia đình Mỹ trị giá 1,8 nghìn tỷ đô la mới, sẽ bao gồm việc mở rộng đáng kể chi tiêu của chính phủ cho giáo dục và mạng lưới an sinh xã hội. Kết hợp với kế hoạch kích thích Coronavirus 1,9 nghìn tỷ đô la đã được Quốc hội thông qua, điều đó mang lại mức chi tiêu được đề xuất của Biden gần 6 nghìn tỷ đô la.

Vẫn còn phải xem những kế hoạch còn tồn tại sẽ được trả bao nhiêu thay vì được tài trợ thông qua chi tiêu thâm hụt. Biden đang kêu gọi tăng thuế đối với những người giàu có và các tập đoàn, chẳng hạn, cùng với việc tài trợ cho IRS để có đủ nhân lực kiểm tra chặt chẽ hơn các tờ khai thuế của họ, mà ông tuyên bố có thể mang lại hàng trăm tỷ đồng. Và ông đang quảng cáo những ý tưởng này để thúc đẩy sự phát triển vượt bậc, thay vì cho giảm thuế. Nhưng điều rõ ràng là ông Biden đang đề xuất một sự mở rộng chính phủ mà chúng ta chưa từng thấy trong nhiều thập kỷ.

Trong nhiều tuần, nhiều câu chuyện đã mô tả một tổng thống không bằng lòng làm cầm chừng, để có được an toàn trong văn phòng mà ông đã mơ ước hướng đến từ lâu. Ông đã được đặc biệt khuyến khích bởi những đánh giá tích cực của công chúng về kế hoạch kích thích Coronavirus và đề xuất cơ sở hạ tầng ban đầu, bất chấp những cái giá khá đắt. Nhưng ngay cả khi người Mỹ có vẻ không khắt khe với sự chi tiêu của chính phủ hiện giờ – một lần nữa, có lẽ Trump cũng có một ít công sức – điều đó vẫn luôn có một giới hạn.

Các đề xuất cũng đưa ra một thách thức đối với Đảng Cộng hòa. Con số hiện tại thực sự không có lợi cho Biden, với tỷ lệ 50-50 ở Thượng viện và đa số phiếu 60 bắt buộc cho hầu hết mọi thứ. Một nhân vật hoài nghi có thể cho rằng ông Biden đưa ra những ý tưởng có lẽ sẽ không được thông qua và thách thức những người Cộng hòa làm cho nó bất thành.

Nhưng dù thế nào đi nữa, bài phát biểu hôm thứ Tư đã hạ bệ cho cuộc chiến lập pháp kéo dài ba năm tiếp theo. Và một câu chuyện lớn trong những ngày, tuần và tháng tới sẽ là mức chi tiêu mà mọi người chuẩn bị sẵn sàng, vượt ra ngoài hàng nghìn tỷ được sử dụng để chống lại tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng.

4. Đặt ra các điều khoản của cuộc tranh luận về thuế

Biden đã dành một phần lớn trong bài diễn văn để biện hộ đề xuất tăng thuế của mình, nói đi nói lại với nhiều cách khác nhau, rằng các đề xuất này sẽ không ảnh hưởng đến bất kỳ ai ngoài những người rất giàu có.

“Hãy bắt đầu với những gì tôi sẽ không làm: Tôi sẽ không áp đặt bất kỳ khoản tăng thuế nào đối với những người kiếm được ít hơn 400.000 đô la,” Biden nói.

Và: “Chúng tôi sẽ chỉ gây ảnh hưởng đến 3/10 của 1% tổng số người Mỹ bằng việc tăng thuế đó, 3/10 của 1%.”

Và: “Khi bạn nghe ai đó nói rằng họ không muốn tăng thuế đối với 1 phần trăm giàu có nhất hoặc các công ty ở Mỹ, hãy hỏi họ xem bạn muốn tăng thuế của ai.”

Và với số 39,6% tỷ lệ mà ông Biden đề xuất cho những người có thu nhập cao nhất: “Đó chỉ là mức thuế khi George W. [Bush] làm tổng thống.”

Sự nhấn mạnh lặp đi lặp lại vào điểm này đã được tính toán. Biden biết mình sẽ bị gọi là người tăng thuế. Ông muốn bảo đảm rằng sẽ nói sớm và thường xuyên một cách chính xác ai sẽ trả các loại thuế đó – một lời hứa mà bây giờ ông sẽ phải thực hiện – và thách thức các đảng viên Cộng hòa giải quyết vấn đề đó một cách cụ thể, dựa trên các cuộc thăm dò cho thấy người Mỹ rất ủng hộ các loại thuế cụ thể đó tăng.