Xung quanh câu chuyện tăng giá điện

Xung quanh câu chuyện tăng giá điện

1. Nguyễn Thị Kim Ngân ngụy biện cho giá xăng, điện ‘bóp cổ’ dân Việt

Minh Quân

Sai rồi chị Ngân ơi Chu Mộng Long "Trả lời cử tri, Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân cho biết giá xăng giá điện của chúng ta mặc dù trong điều kiện vận hành nền kinh tế thị trường nhưng giá vẫn thấp hơn các nước trong khu vực và các nước lân cận. Theo quy định của Luật Giá và sự điều hành của Chính phủ thì giá xăng, giá điện sẽ được điều hành theo quy luật thị trường nhưng mà phải công khai cho biết tăng bao nhiêu, giảm bao nhiêu..." “Nhưng mà vì sao giảm ít, tăng nhiều vì giá của chúng ta vẫn thấp, giá của chúng ta chưa tiếp cận thị trường nên giảm ít hơn tăng là để dần dần tiếp cận thị trường”. (Hết trích) Nếu nói kinh tế thị trường thì phải nói đầy đủ thành một hệ thống nhất quán thế này: 1) Về cơ sở hạ tầng, kinh tế thị trường phải đảm bảo cạnh tranh tự do. Trong khi ngành điện và một số ngành vẫn độc quyền, độc quyền khai thác tài nguyên, độc quyền giá cả, lấy việc tăng giá nhu yếu phẩm áp đặt lên thị trường tiêu thụ làm chết dân nghèo, biến dân nghèo thành vô sản. Lenin cho đó là kinh tế của chủ nghĩa đế quốc, sự độc quyền sản xuất và độc quyền giá cả sinh ra những ông vua tư bản. Đó là những ông vua đặt lợi nhuận lên trên số phận dân đen, bóp hầu bóp cổ dân đen để hưởng lạc. Giá cả của kinh tế thị trường đúng nghĩa là giá cả được điều chỉnh qua tương tác cạnh tranh bình đẳng dựa trên sự lựa chọn của người tiêu dùng chứ không phải áp đặt từ nhà sản xuất. Thị trường thì có thị trường nội quốc và thị trường quốc tế. Không thể lấy thị trường nội quốc so với quốc tế khi thu nhập của người dân ta cách xa với thế giới một trời một vực. 2) Tương ứng với cơ sở hạ tầng là kiến trúc thượng tầng, quyền lực cũng phải được đảm bảo cạnh tranh tự do. Trong cuộc cạnh tranh đó, những cá nhân hoặc nhóm người có năng lực được nhân dân lựa chọn bằng phổ thông đầu phiếu để điều hành đất nước, trong đó có điều hành kinh tế. Trong khi kiến trúc thượng tầng của chúng ta đang là... không cần nói thêm dễ bị chụp mũ! Nguyên tắc về sự thích hợp giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng là do ông Marx, ông Lenin nói ra thành học thuyết chứ không phải bọn thù địch, phản động bịa. Những người chỉ cần trình độ chính trị sơ cấp cũng hiểu cái nguyên tắc sơ giản này! Nếu chị đã hiểu thì hãy đề nghị Quốc hội ra quyết nghị yêu cầu nhà nước thực hiện đúng kinh tế thị trường đã rồi cho phép tăng giá hay giảm giá vô tư, không ai cãi làm gì! Chỉ nói ngắn gọn thế này: Ở nền kinh tế thị trường tự do, nhà sản xuất nào tăng giá tùy tiện là tự sát! Đó là đặt giả thiết chị và những người cùng ý chí đã "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" bằng cách vứt bỏ hẳn mục tiêu "định hướng XHCN" để biện luận cho việc tăng giá. Trong khi lý luận chính thống về "kinh tế thị trường định hướng XHCN" hoàn toàn không đồng nghĩa với chiếm đoạt tài sản XHCN để làm giàu cho tư bản một cách ngược ngạo. Sự định hướng vào mục tiêu XHCN chỉ cho phép sử dụng kinh tế thị trường như một phương tiện để vươn đến các mục tiêu xã hội, tức lợi nhuận tư bản phải phục vụ cho dân sinh bằng sự điều tiết giá cả theo nhu cầu và lợi ích tầng lớp nghèo khổ. C.M.L. FB Chu Mộng Long

Vừa lộ ra một bằng chứng rất rõ về việc Nguyễn Thị Kim Ngân - chủ tịch của cơ quan dân cử ‘của dân, do dân và vì dân’ hùa theo các nhóm lợi ích xăng dầu và điện để ‘bóp cổ’ gần 100 triệu người dân Việt.

Sáng 26/4, bà Ngân có buổi tiếp xúc cử tri tại xã Nhơn Nghĩa, huyện Phong Điền, TP Cần Thơ. Tại đây, rất nhiều cử tri đồng loạt bức xúc về cảnh nạn giá xăng, giá điện thực tế giảm ít nhưng tăng nhiều và tăng như vũ bão, ngay lập tức kéo theo giá cả các mặt hàng ở chợ tăng vọt và khiến đời sống dân tình ngày càng khốn quẫn.

“Khi giá điện thế giới, giá xăng thế giới giảm, thì trong nước sẽ giảm và ngược lại, nhưng vì sao giảm ít mà tăng nhiều, vì giá của chúng ta vẫn còn đang thấp, giá (xăng, dầu) của Việt Nam vẫn còn thấp so với thị trường nên đó là lí do giảm ít hơn tăng để dần tiếp cận với thị trường. Còn đối với điện, rõ ràng có tài nguyên: gió, nắng…nhưng không phải có được những thứ này là có điện mà chúng ta phải đầu tư với số tiền không hề nhỏ”  - Nguyễn Thị Kim Ngân nói.

“Tiếp cận giá thị trường’ là lý do gần nhất mà những nhóm lợi ích chính sách như Bộ Công thương, EVN (Tập đoàn Điện lực Việt Nam), Petrolimex (Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam) nại ra để có cớ tăng giá. Trước đó là những lý do khác như ‘tăng giá điện, xăng có lợi cho mọi người’, ‘tăng giá để tái cơ cấu ngân sách’, ‘tăng giá để bù đắp tỷ giá và giá thành’… mà đã bị dư luận phản ứng dữ dội và vạch trần bản chất ngụy trá của những lý do này.

‘Tiếp cận giá thị trường’ là một kịch bản mà Petrolimex muốn đẩy giá xăng không chỉ đến mức 25.000 đồng/lít mà còn có thể vọt đến 50.000 - 100.000 đồng/lít, còn giá điện không chỉ tăng gần 10% một đợt mà còn có thể vọt lên 20% cho 2 đợt trong một năm. Trong khi đó, EVN và Petrolimex vẫn giấu biến giá thành của nó mà không chịu minh bạch cho bàn dân thiên hạ - một sự thật trơ tráo và sống sượng và tất cả các ủy viên Bộ Chính trị như Nguyễn Thị Kim Ngân đều biết nhưng vẫn tìm cách ngụy biện. 

Còn vì sao EVN và Bộ Công thương điên cuồng tăng giá điện?

Năm 2011, vào lúc nền kinh tế Việt Nam dợm chân vào suy thoái, sự đổ bể của hai thị trường chứng khoán và bất động sản đã kéo theo một phát minh không tiền khoáng hậu kể từ thời mở cửa: những doanh nghiệp nhà nước đặc trưng bởi chủ thuyết “giá chỉ có tăng chứ không giảm” như EVN đã đầu tư trái ngành vào chứng khoán, bất động sản và bảo hiểm rốt cuộc đã tích đọng gánh nợ đến trên 30.000 tỷ đồng.

Trong suốt nhiều năm qua, toàn bộ số nợ nần đó đã được EVN tuồn qua tuyến đại tràng để đổ lên đầu người dân đóng thuế.

Nhưng những cú tăng giá ‘nhân đạo’ vào những năm trước đã không đủ để bù lỗ cho EVN. Đến quý 1 năm 2015, Thứ trưởng Bộ Công thương Đỗ Thắng Hải lần đầu tiên phải thừa nhận thế cùng quẫn của “đứa con hoang đàng” của mình: Nếu không tăng và thậm chí không tăng mạnh giá điện, EVN sẽ phá sản!

Nếu EVN phá sản, đó sẽ là thất bại ghê gớm đối với cơ chế độc quyền nhà nước “nói mãi vẫn không chuyển” và “ăn của dân không chừa thứ gì.” Nhưng trên tất cả, đó sẽ một sự báo oán lớp dân chúng cùng các đời con cháu của họ không biết làm gì nên tội.

Nếu không tăng giá “bù lỗ vào dân”, phá sản là chắc chắn. Cho đến năm 2018, hậu quả đầu tư lỗ lã và chôn vốn ấy vẫn chưa được EVN xử lý xong.

Cuối năm 2017, một khoản nợ khổng lồ lên đến 9,3 tỷ USD của EVN được công bố. Chi tiết cần đặc tả không kém là vốn vay của EVN phần lớn là nợ vay được Chính phủ bảo lãnh.

Nhưng 9,3 tỷ USD chưa phải hết. Kết luận của hãng kiểm toán Delotte Việt Nam, đơn vị kiểm toán cho EVN đã nhấn mạnh: Tổng nợ phải trả của tập đoàn này đã lên đến xấp xỉ 487 ngàn tỷ đồng, tăng 7,1% so với cùng kỳ năm 2015.

Hiện thời, EVN nằm trong nhóm quán quân về “chúa chổm” trong số các tập đoàn kinh tế ở Việt Nam.

Núi lỗ ba chục ngàn tỷ đồng từ 10 năm trước vẫn kéo dài hậu quả cho đến tận ngày hôm nay, nhưng cái di họa tàn bạo và kinh khủng nhất là EVN đã bắt cả dân tộc phải chịu chung núi lỗ mà nó gây ra.

Táng tận lương tâm phải là từ ngữ hiển thị đầy đủ nhất tâm địa của các doanh nghiệp độc quyền trong những năm suy thoái kinh tế qua. Kinh tế càng xuống dốc, đời sống người dân càng túng quẫn, chủ nghĩa thực dụng và lợi nhuận càng lên ngôi, thái độ sống chết mặc bay càng đội mồ sống dậy.

Nếu có một cuộc bầu cử đa đảng ở Việt Nam ngay vào lúc này, chắc chắn ứng cử viên Nguyễn Thị Kim Ngân sẽ nằm trong nhóm đội sổ bởi những phát ngôn dọn đường cho các nhóm lợi ích tham tàn ‘bóp cổ’ dân Việt.

M.Q.

2. Còn độc quyền EVN còn “hoan lạc” trên lưng khách hàng!

Nguyễn Đình Ấm

Từ sau ngày 26/3/2019 EVN tăng giá điện lên 8,36 % theo lũy tiến nhiều khách hàng “kêu trời’ vì tổng số tiền hóa đơn tăng từ 40-100% tùy số kw sử dụng.

Kiểm tra điện cao thế bằng máy bay.

Về việc giá điện không ngừng tăng, ngành điện cũng như một số lãnh đạo giải thích: “EVN phải tăng vì giá cả đầu vào tăng và... giá điện ở ta thấp hơn thế giới...”

Lý giải này chỉ đúng một phần nhỏ, còn lại chủ yếu là từ nguyên nhân do sự độc quyền của EVN. Riêng việc so với giá quốc tế thì sai hoàn toàn.

Giá điện cũng như sản phẩm tăng do:

- Giá “đầu vào” tăng. Với EVN cũng có phần tăng chi phí do giá than, dầu, khí tăng vì nhiệt điện chiếm 40% sản lượng.

- Lạm phát: Cũng có phần tăng giá điện nhưng vì những năm gần đây lạm phát thường ở mức 3-4 %  ảnh hưởng không đáng kể đến giá điện.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia thì việc tăng giá điện liên tục và “tàn bạo” khiến hầu hết giá cả các loại hàng hóa khác tăng cao là ở nguyên nhân khác, đó là sự độc quyền của EVN.

Mặc dù trong lực lượng sản xuất điện đã có một số công đoạn thành phần nhỏ mang tính chất thị trường nhưng về cơ bản EVN vẫn độc quyền. Ở bất cứ một mặt hàng thiết yếu nào không có cạnh tranh  thì việc người bán “làm mưa, làm gió” với khách hàng là chuyện tất yếu. Với EVN, tuy độc quyền nhưng nhà nước tham gia điều hành giá cả thì theo tôi, đó  lại càng là một “lợi thế” của EVN. Bởi vì EVN vẫn thả sức chi tiêu, lãng phí dù lỗ đến đâu thì đã có nhà nước chịu. Những người quản lý EVN biết chắc DN không thể, không bao giờ bị phá sản. Đó là đặc điểm của một DN độc quyền, bao cấp, “pha” thị trường, nhà nước không thể kiểm soát được hoạt động hạch toán của EVN dẫn đến việc chi tiêu, sử dụng nguồn lực không hiệu quả.

Tôi đã làm báo ở ngành hàng không VN qua thời kỳ độc quyền bao cấp đến thời thị trường cạnh tranh thì thấy quá rõ: Khi một DN độc quyền thì không có sức ép nào bắt nó phải sử dụng nguồn lực hiệu quả cũng như tiết kiệm chi phí.

Từ những năm 1990 đến những năm 2005 ngành HKVN độc quyền, họ tha hồ chi tiêu, sử dụng nguồn lực theo ý chủ quan: Mua máy bay không quan tâm hiệu quả. Cụ thể mua 2 máy bay Fokker 70, máy bay King AirB200 bị gọi là “những con nghiện” vì chi phí khai thác quá cao, hiệu quả hoạt động thấp. Động một tý là hội nghị này, nọ ở những danh lam thắng cảnh, “ngựa xe như nước” ăn chơi linh đình. Đặc biệt, đội ngũ nhân viên tăng khủng khiếp, có thời kỳ ở văn phòng DN có đến hơn 300 người, việc làm quá ít đến nỗi nhiệm vụ hàng ngày của những nhân viên chỉ là đưa xấp báo từ thường trực đến một số phòng ban. Ở ngành quản lý bay còn khủng khiếp hơn, đến mức “ba người tranh nhau rửa một bộ ấm chén”, bộ phận 5 người thì 4 là cán bộ...

Đó chỉ là lãng phí dễ nhận thấy còn về  sử dụng vật tư, nhiên liệu, văn phòng phẩm...thì tất nhiên không cần phải tiết kiệm. Chỉ riêng một số cán bộ liên quan mua sắm văn phòng phẩm đã giàu rồi. Đặc biệt, chi phí lương, phụ cấp rất cao. Mặc dù danh nghĩa việc này có các cơ quan như bộ tài chính, bộ LĐTBXH “điều tiết” nhưng để những cơ quan này chuẩn y theo ý DN thì quá dễ. Họ có đủ cách để DN được hưởng lợi. Ví dụ năm nào có nguy cơ không hoàn thành kế hoạch ảnh hưởng đến chế độ lương thì họ cho giảm chỉ tiêu kế hoạch...Thời đó các DN xếp lương cán bộ rất cao, một chuyên viên mới có mức lương khoảng 9 triệu đồng tháng, một trưởng phòng mức lương 27-30 triệu đ/tháng, tổng giám đốc 70-80 triệu/tháng. Tiền thưởng cuối năm cũng theo hệ số ấy...

Ở các sân bay thì việc lãng phí nhân công, vật tư... còn lớn hơn do “độc quyền” hơn.

Thế nhưng, từ khi ngành HK có thêm các hãng HK tư nhân ra đời nhất là Vietjet chiếm thị phần khách rất nhanh thì các hãng HK quốc doanh cụ thể là Vietnam Airlines đã thay đổi vượt bậc về quản lý theo hướng hiệu quả, tiết kiệm. Về nhân sự dù vẫn phải có các suất “ngoại giao” nhưng cơ bản được tuyển chọn theo nhu cầu công việc. Việc mua, bán phương tiện, vật tư được tính toán kỹ. Trước đây hợp đồng thuê 10 máy bay A 320 với điều khoản “hớ hênh” thiệt hại hàng trăm triệu USD, khi hết thời hạn thuê trả lại đối tác lại thiệt hàng trăm triệu USD nữa, nay việc thuê, mua máy bay, vật tư chặt chẽ. Ngay đội an ninh bảo vệ cơ quan, lái xe đưa, đón nhân viên trước kia lấy người trong biên chế phải chi lương, bảo hiểm, phúc lợi... nay DN thuê bảo vệ, đội xe bên ngoài  vừa có nhân viên đào tạo chuyên nghiệp lại giảm chi phí...

Đối với EVN thì đến nay vẫn không hề có yếu tố gì để họ phải tiết kiệm. Mặc dù từ 2010 đến nay tổn thất điện của EVN giảm từ 10% xuống còn 7,57% nhưng vẫn là quá cao. Có dư luận nhân viên quản lý điện thông đồng bán “chui” giá bèo cho khách hàng khá phổ biến. Đặc biệt, đội ngũ nhân viên của EVN tăng nhanh, năm 2001 có 71.402 nhân viên thì năm 2013 đã lên 194.209 nhân viên. Liệu tình trạng này có xẩy ra “ba người tranh nhau rửa một bộ ấm chén”? Đã thế, lương cán bộ, nhân viên EVN rất cao so với các ngành tương đồng khác. Năm 2011 lương nhân viên EVN trung bình 7,3 triệu đồng/người, tháng. Lương cán bộ cũng càng cao và đặc biệt năm 2010 EVN nợ 200.000 tỷ đồng nhưng phần lớn cán bộ EVN lương cao,  kinh tế khá giả, giàu có.

Có một ví dụ EVN không cần tiệt kiệm, hiện đại hóa: Năm 1996 công ty bay dịch vụ HK VASCO đã nghiên cứu ở Úc, Pháp... giới thiệu việc sử dụng máy bay trực thăng kiểm tra, bảo dưỡng, sửa chữa đường dây 500KV rất hiệu quả. EVN đã đồng ý thực hiện thử, kết quả tốt. EVN và VASCO dùng trực thăng AS 355F2 lắp platform (bệ bên thân máy bay để nhân viên ngồi thao tác công việc) kiểm tra đường dây từ TP Hồ Chí Minh đến trạm biến áp Pleicu, kiểm tra sửa chữa dây chống sét cáp quang OPGW, kiểm tra, bảo dưỡng sửa chữa đường dây 500KV từ Pleicu-Hà Tĩnh. 

Kết quả tiết kiệm rất nhiều nhân lực, đặc biệt, thời gian cắt điện để bảo dưỡng, sửa chữa chỉ bằng 1/10 dùng sức người leo trèo, cắt điện để sửa chữa. Nếu dùng dụng cụ bảo hộ và dùng máy phun áp lực cọ rửa thì việc bảo dưỡng không phải cắt điện... Theo giám đốc VASCO Bùi Ngọc Hoằng, chỉ “sơ sơ” cuộc thí nghiệm ấy EVN đã lãi khoảng 2 tỷ đồng. Nếu dùng trực thăng kiểm tra, bảo dưỡng, sửa chữa toàn bộ đường dây 500 KV 1500km thì EVN tiết kiệm hàng nghìn nhân lực, giảm thời gian cắt điên, sửa chữa, bảo dưỡng  hiệu quả kinh tế rất cao.

Thế nhưng không hiểu sao EVN không thực hiện việc hiện đại hóa công việc này như nhiều nước trên thế giới từng làm. Sau này gặp lại một cán bộ EVN trong chỗ riêng, tư tôi mới biết, sở dĩ lãnh đạo EVN không “mặn mà” với việc dùng trực thăng kiểm tra, bảo dưỡng, sửa chữa, cung ứng vật tư cho đường dây 500KV có lẽ vì “vướng hàng nghìn công nhân đã tuyển dụng”.

Ngoài ra, việc EVN đầu tư 600 tỷ đồng vào biệt thự, bể bơi, tennit tính vào giá thành, đầu tư 121.000 tỷ vào ngân hàng, bảo hiểm, chứng khoán lỗ 2.195 tỷ, lỗ đầu tư EVN Telecom 3000 tỷ... cũng góp phần vào những khoản nợ 200.000 tỷ... Thế nhưng lỗ lớn đến đâu thì EVN cũng cứ xài sang đã vì đã có nhà nước (dân) chịu vì nhà nước duyệt giá điện. Như vậy, tất cả việc chi tiêu hoang phí, đầu tư không hiệu quả, thất thoát sản phẩm, hưởng thụ cao... tất cả đổ vào giá thành để khách hàng gánh tất.

Còn độc quyền thì EVN càng “hoan lạc” trên lưng khách hàng!

N.Đ.A.
VNTB gửi BVN