Một năm chiến tranh Nga-Uk– những sự kiện chính

 

Một năm chiến tranh Nga-Ukraine – những sự kiện chính

Cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine bắt đầu từ một năm trước đã giết chết hàng chục ngàn người, buộc hàng triệu người phải rời bỏ nhà cửa, biến toàn bộ các thành phố thành đống đổ nát và làm dấy lên lo ngại cuộc đối đầu có thể chuyển thành một cuộc xung đột kéo dài giữa Nga và NATO. Hãng tin AP điểm lại một số sự kiện chính của cuộc xung đột.

2022 – tháng Hai

Vào ngày 24 tháng Hai, Tổng thống Nga Vladimir Putin phát động cuộc xâm lược Ukraine từ phía bắc, đông và nam. Ông ta nói đây là một “chiến dịch quân sự đặc biệt” nhằm mục đích “phi quân sự hóa” và “phi phát-xít hóa” nước Ukraine để bảo vệ người dân tộc Nga, ngăn chặn Ukraine gia nhập NATO và giữ Kyiv trong “phạm vi ảnh hưởng” của Nga. 

Ukraine và phương Tây nói rằng đó là một hành động xâm lược bất hợp pháp chống lại một quốc gia có chủ quyền, có chính phủ được bầu cử dân chủ và một tổng thống gốc Do Thái có người thân bị giết trong nạn diệt chủng Holocaust.

Quân Nga nhanh chóng tiến đến vùng ngoại ô Kyiv, nhưng nỗ lực chiếm thủ đô và các thành phố khác ở phía đông bắc Ukraine đã gặp phải sự kháng cự quyết liệt. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy quay một video bên ngoài trụ sở chính phủ để cho thấy ông sẽ ở lại và điều hành cuộc kháng chiến.

Tổng thống Volodymyr Zelensky thị sát Kherson ngày 14 Tháng Mười Một 2022 (ảnh: Paula Bronstein /Getty Images)

Tháng Ba

Vào ngày 2 tháng Ba, Nga tuyên bố kiểm soát thành phố Kherson ở miền nam. Trong những ngày đầu tháng Ba, lực lượng Nga cũng chiếm phần còn lại của vùng Kherson và chiếm một phần lớn vùng Zaporizhzhia lân cận, bao gồm cả nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia lớn nhất châu Âu.

Quân đội Nga bị sa lầy gần Kyiv, và các đoàn xe của họ – trải dài dọc theo các đường cao tốc dẫn đến thủ đô Ukraine – trở thành miếng mồi ngon cho pháo binh và máy bay không người lái của Ukraine. Vào ngày 16 tháng Ba, Nga tấn công một nhà hát ở thành phố cảng Mariupol, nơi thường dân trú ẩn, giết chết hàng trăm người trong một trong những cuộc tấn công đẫm máu nhất của cuộc chiến.

Moscow tuyên bố rút lực lượng khỏi Kyiv và các khu vực khác vào ngày 29 tháng Ba, nói rằng họ sẽ tập trung vào vùng trung tâm công nghiệp phía đông của Donbass, nơi phe ly khai do Nga hậu thuẫn đã chiến đấu với lực lượng Ukraine kể từ năm 2014 sau khi Nga sáp nhập Crimea bất hợp pháp.

Tháng Tư

Việc Nga rút khỏi Kyiv làm lộ ra hàng trăm thi thể thường dân trong những ngôi mộ tập thể hoặc bị bỏ lại trên đường phố của thị trấn Bucha, nhiều người trong số họ có dấu hiệu bị tra tấn trong những cảnh khiến các nhà lãnh đạo thế giới nói rằng Nga phải chịu trách nhiệm về những tội ác chiến tranh đối với thường dân.

Vụ tàn sát hàng trăm dân thường ở Bucha gần thủ đô Kyiv khiến cả thế giới kinh hoàng bị ông Putin cho là “giả mạo”. Ảnh Chris McGrath/Getty Images

Những trận chiến dữ dội đã diễn ra ở Mariupol trên biển Azov, và các cuộc không kích và pháo kích của Nga đã biến phần lớn thành phố này thành đống đổ nát.

Vào ngày 13 tháng Tư, tàu tuần dương trang bị hỏa tiễn dẫn đường Moskva, soái hạm của Hạm đội Biển Đen của Nga, bị tên lửa Ukraine bắn trúng và chìm vào ngày hôm sau, gây tổn hại sâu sắc cho niềm tự hào dân tộc của Nga.

Tháng Năm

Vào ngày 16 tháng Năm, những người Ukraine bảo vệ nhà máy thép khổng lồ Azovstal, thành trì cuối cùng còn lại của Ukraine ở Mariupol, đồng ý đầu hàng lực lượng Nga sau cuộc bao vây kéo dài gần ba tháng. Mariupol thất thủ làm cho Ukraine bị cắt đứt khỏi biển Azov, đồng thời mở cho Nga một hành lang đất liền từ biên giới Nga đến Crimea.

Tháng Sáu

Nhiều vũ khí phương Tây bắt đầu chảy vào Ukraine, bao gồm cả bệ phóng hỏa tiễn đa nòng HIMARS do Mỹ cung cấp.

Vào ngày 30 tháng Sáu, quân Nga rút khỏi Đảo Rắn (Snake Island) nằm ngoài khơi cảng Odessa trong Biển Đen – một vị trí chiến lược bị quân Nga chiếm trong những ngày đầu của cuộc xâm lược.

HIMARS tại mặt trận Đông Ukraine (ảnh: Anastasia Vlasova for The Washington Post via Getty Images

Tháng Bảy

Vào ngày 22 tháng Bảy, Nga và Ukraine, qua trung gian của Thổ Nhĩ Kỳ và Liên Hiệp Quốc, đã đồng ý một thỏa thuận giải tỏa nguồn cung cấp ngũ cốc bị mắc kẹt tại các cảng Biển Đen của Ukraine, chấm dứt tình trạng bế tắc đe dọa an ninh lương thực toàn cầu.

Ngày 29 tháng Bảy, một cuộc tấn công bằng tên lửa đã đánh trúng một nhà tù ở thị trấn Olenivka phía đông do Nga kiểm soát, nơi giam giữ các binh sĩ Ukraine bị bắt ở Mariupol, giết chết ít nhất 53 người. Ukraine và Nga cùng đổ lỗi cho vụ tấn công.

Tháng Tám

Vào ngày 9 tháng Tám, một vụ nổ lớn đã xảy ra tại một căn cứ không quân ở bán đảo Crimea thuộc Ukraine nhưng bị Nga thâu tóm năm 2014. Nhiều vụ nổ khác đã đánh trúng một trạm biến áp và kho đạn dược ở đó một tuần sau đó, báo hiệu sự dễ bị tổn thương của bán đảo Crimea trên Biển Đen mà Nga đã sử dụng làm trung tâm cung cấp chính cho cuộc chiến ở miền Đông và miền Nam Ukraine. Các sĩ quan quân đội hàng đầu của Ukraine sau đó thừa nhận các cuộc tấn công vào Crimea là do các lực lượng Ukraine thực hiện.

Một vụ nổ ở làng Mayskoye ở Crimea do Nga chiếm đóng. Ảnh: Andy Vermaut Twitter

Vào ngày 20 tháng Tám, Darya Dugina, con gái của nhà tư tưởng dân tộc chủ nghĩa người Nga Alexander Dugin, chết trong một vụ nổ bom xe bên ngoài Moscow mà chính quyền Nga đổ lỗi cho Ukraine.

Tháng Chín

Vào ngày 6 tháng Chín, các lực lượng Ukraine đã tổ chức một cuộc phản công bất ngờ ở khu vực đông bắc thành phố Kharkiv, nhanh chóng buộc Nga phải rút lui khỏi các khu vực rộng lớn đã chiếm đóng trong nhiều tháng.

Phần còn lại của hỏa tiễn và đạn pháo Nga bắn vào thành phố Kharkiv được các công tố viên Ukraine thu thập để làm bằng chứng tố cáo tội ác chiến tranh của Nga. Ảnh Ảnh Vyacheslav Madiyevskyi / Ukrinform/Future Publishing via Getty Images

Sau thất bại ở Kharkiv, ngày 21 tháng Chín, Putin ra lệnh động viên 300,000 lính quân dịch, một hành động không được lòng dân, khiến hàng trăm ngàn đàn ông Nga phải chạy sang các nước láng giềng để tránh bị bắt lính. Đồng thời, Nga vội vàng tổ chức các cuộc “trưng cầu dân ý” bất hợp pháp ở các vùng Donetsk, Luhansk, Kherson và Zaporizhzhia của Ukraine mà Nga đang tạm chiếm về việc có nên trở thành một phần của nước Nga hay không. Các cuộc bỏ phiếu bị Ukraine và phương Tây coi là một sự giả tạo bất hợp pháp.

Ngày 30 tháng Chín, Putin ký các văn bản sáp nhập bốn khu vực nói trên vào lãnh thổ Nga tại một buổi lễ ở Điện Kremlin; đồng thời tuyên bố mọi cuộc tấn công vào bốn khu vực này là tấn công nước Nga và Nga sẽ đáp trả bằng mọi phương tiện cần thiết.

Tháng Mười

Vào ngày 8 tháng Mười, một chiếc xe tải chở đầy chất nổ đã nổ tung trên cây cầu Kerch nối bán đảo Crimea với đất liền của Nga trong một cuộc tấn công mà Putin đổ lỗi cho Ukraine. Nga đáp trả bằng cách tổ chức các cuộc tấn công bằng hỏa tiễn và máy bay không người lái vào các nhà máy điện và cơ sở hạ tầng dân sự quan trọng khác của Ukraine.

Thủ đô Kyiv tối mù vì hệ thống điện bị hỏa tiễn Nga phá hủy. Trên đường chỉ còn ánh sáng đèn xe. Ảnh chụp vào tối Chủ Nhật 20-11-2022. Ảnh Metin Aktas/Anadolu Agency via Getty Images

Sau đợt tấn công đầu tiên vào ngày 10 tháng Mười, các cuộc tấn công cơ sở hạ tầng tiếp tục diễn ra thường xuyên trong những tháng tiếp theo, dẫn đến mất điện và phân phối điện trên cả nước Ukraine, kể cả thủ đô Kyiv và những vùng đất ở phía Tây xa chiến tuyến. Việc hủy hoại cơ sở hạ tầng điện năng vào lúc mùa đông khắc nghiệt bắt đầu ở Ukraine, đẩy hàng triệu người vào cảnh tối tăm và lạnh giá, là một hành vi vô cùng tàn bạo, đáng được coi là một tội ác chống lại loài người.

Tháng Mười Một

Vào ngày 9 tháng Mười Một, trước sức phản công mãnh liệt của Ukraine, Nga tuyên bố rút khỏi thành phố Kherson, từ bỏ trung tâm khu vực duy nhất mà Moscow chiếm được, trong một cuộc rút lui nhục nhã.

Tháng Mười Hai

Vào ngày 5 tháng Mười Hai, quân đội Nga cho biết Ukraine đã sử dụng máy bay không người lái để tấn công hai căn cứ quân sự dành cho máy bay ném bom tầm xa nằm sâu trong lãnh thổ Nga. Một cuộc tấn công khác diễn ra vào cuối tháng, cho thấy Ukraine sẵn sàng leo thang, đem chiến tranh vào bên trong nước Nga và tiết lộ những lỗ hổng trong phòng thủ của Nga.

Chủ tịch Hạ Viện Nancy Pelosi và Phó Tổng thống Kamala Harris nhận từ tay Tổng thống V. Zelenskyy quà tặng là lá quốc kỳ Ukraine mang tới từ tiền tuyến, có chữ ký của các binh sĩ Ukraine đang chiến đấu chống quân xâm lược Nga ở miền Đông Ukraine, sau khi ông Zelenskyy có bài phát biểu trước các nghị sĩ lưỡng viện Quốc hội Mỹ hôm 21 tháng Mười Hai 2022. (ảnh Chip Somodevilla/Getty Images)

Vào ngày 21 tháng Mười Hai, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky thăm Hoa Kỳ trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên của ông kể từ khi chiến tranh bắt đầu. Tại thủ đô Washington, ông Zelensky đã gặp Tổng thống Joe Biden để yêu cầu viện trợ hệ thống hỏa tiễn phòng không tân tiến Patriot và các vũ khí tầm xa khác, đồng thời ông đã đọc một bài diễn văn quan trọng trước lưỡng viện của Quốc hội Hoa Kỳ.

2023 – Tháng Một

Vào ngày 1 tháng Một 2023, ngay khi bước sang Năm Mới, rất nhiều binh sĩ Nga mới được huy động đã thiệt mạng trong một cuộc tấn công bằng hỏa tiễn của Ukraine vào thành phố Makiivka. Bộ Quốc phòng Nga cho biết 89 binh sĩ đã thiệt mạng, trong khi các quan chức Ukraine đưa ra con số thiệt mạng lên tới hàng trăm người.

Sau nhiều tháng giao tranh dữ dội, Nga tuyên bố chiếm được thị trấn khai thác muối Soledar vào ngày 12 tháng Một, mặc dù vài ngày sau Kyiv mới thừa nhận điều đó. Moscow cũng đẩy mạnh cuộc tấn công để chiếm thành trì Bakhmut của Ukraine và cho đến nay, cuộc giao tranh vẫn bất phân thắng bại ở một thành phố chỉ còn là đống đổ nát.

Một tòa nhà ở thành phố Bakhmut của Ukraine sau khi trúng hỏa tiễn của Nga hôm 23 tháng Mười Hai 2022. Ảnh Diego Herrera Carcedo/Anadolu Agency via Getty Images

Vào ngày 14 tháng Một, khi Nga tiến hành một đợt tấn công khác vào các cơ sở năng lượng của Ukraine, một hỏa tiễn của Nga đã bắn trúng một tòa nhà chung cư ở thành phố Dnipro, khiến 45 người thiệt mạng.

Tháng Hai

Hoa Kỳ và các đồng minh NATO quyết định yểm trợ cho Ukraine xe tăng chiến đấu hạng nặng như Leopard 2 của Đức, Challenger của Anh và Abrams của Mỹ và phi pháp tầm xa để giúp Kyiv chống đỡ các cuộc tấn công mạnh mẽ của Nga và chuẩn bị cho cuộc phản công vào mùa xuân tới.